Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Verbum
анлайнавы слоўнікEmergit verum, licet exstant schismata rerum
Праўда наверх выходзіць, нішто ёй не можа зашкодзіць.
Правда наверх
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
выхо́дзіць
1.
2.
1, 2
3. исходи́ть;
4. выходи́ть, смотре́ть;
5.
◊ з галавы́ (па́мяці, ду́мак) не в. — из головы́ (па́мяти, мы́слей) не
в. за ме́жы (за ра́мкі) — выходи́ть из грани́ц (за ра́мки)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гарадзі́ць
◊ агаро́д г. — огоро́д городи́ть;
г. (вярзці́) глу́пства — нести́ (моло́ть) чушь;
гаво́рыць — гаро́дзіць, а на пра́ўду выхо́дзіць —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бо́кам
◊ б. выла́зіць — бо́ком
то б., то ско́кам — и так, и э́так
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Melior tutiorque est certa pax, quam sperata victoria (Livius)
Лепш і надзейней пэўны мір, чым чакаемая перамога.
Лучше и надёжнее верный мир, чем ожидаемая победа.
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
выла́зіць
◊ аж во́чы на лоб ~зяць — глаза́ на лоб ле́зут;
бо́кам (праз бок) в. — бо́ком
в. са ску́ры — из ко́жи (вон) лезть;
не в. з даўго́ў — не вылеза́ть из долго́в;
з гразі́ не в. — из гря́зи не вылеза́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гавары́ць
1. говори́ть;
2. (беседовать с кем-л.) разгова́ривать, толкова́ть;
3. произноси́ть; провозглаша́ть;
4. (поддерживать общение) разгова́ривать;
5.
6. (передавать слухи) говори́ть, погова́ривать;
◊ што і г. — что и говори́ть;
што ні ~ры́ — что ни говори́;
г. на кары́сць — (каго, чаго) говори́ть в по́льзу (кого, чего);
няма́ чаго́ і г. — не́чего (не сто́ит) и говори́ть;
кроў гаво́рыць — кровь говори́т;
г. пра высо́кія матэ́рыі — говори́ть о высо́ких мате́риях;
да трох не ~ры́ — шу́тки пло́хи;
г. на ро́зных мо́вах — говори́ть на ра́зных языка́х;
гэ́та гаво́рыць само́ за сябе́ — э́то говори́т само́ за себя́;
г. язы́к не балі́ць —
гаво́рыць — гаро́дзіць, а на пра́ўду выхо́дзіць —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ду́мка
1.
2.
○ грама́дская д. — обще́ственное мне́ние;
◊ трыма́цца ~кі — приде́рживаться мне́ния (взгля́да);
наво́дзіць на ~ку — наводи́ть на мысль;
прыйсці́ да ~кі — прийти́ к мы́сли;
у ~ках не было́ — в мы́слях не́ было;
асве́чаная д. — просвещённое мне́ние;
з ду́мак не выхо́дзіць — из мы́слей (головы́) не
без за́дняй ~кі — без за́дней мы́сли;
не дапуска́ць ~кі — не допуска́ть мы́сли;
прыйсці́ на ~ку — прийти́ в го́лову; взбрести́ на ум;
на маю́ ~ку — на мой взгляд; по моему́ мне́нию;
збіра́цца з ~камі — собира́ться с мы́слями;
быць высо́кай ~кі — (аб кім, чым) быть высо́кого мне́ния (о ком, чём);
падхапі́ць ~ку — подхвати́ть мысль;
ухапі́цца за ~ку — ухвати́ться за мысль;
лаві́ць сябе́ на ду́мцы — лови́ть себя́ на мы́сли;
паглы́біцца ў ду́мкі — погрузи́ться в мы́сли;
сабра́цца з ~камі — собра́ться с мы́слями;
прыміры́цца з ~кай — примири́ться с мы́слью
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ум
1. ро́зум, -му
склад ума́ склад ро́зуму;
здра́вый ум здаро́вы (разва́жны) ро́зум;
челове́к с умо́м чалаве́к з ро́зумам;
2. чаще
броже́ние в ума́х хвалява́нне грама́дскай ду́мкі;
направле́ние умо́в кіру́нак (грама́дскай) свядо́масці, грама́дскай ду́мкі;
настрое́ние умо́в настро́й грама́дскай ду́мкі (грама́дства, людзе́й);
3. (мыслитель) ро́зум, -му
лу́чшие умы́ челове́чества ле́пшыя ро́зумы чалаве́цтва;
све́тлый ум све́тлы ро́зум;
◊
без ума́ быть (от кого-, чего-л.) у захапле́нні быць, тра́ціць ро́зум (вар’яце́ць) (ад каго-, чаго-небудзь);
бра́ться за ум бра́цца за ро́зум;
(быть) в уме́ мець ро́зум;
в уме́ ли ты? ці ма́еш ты ро́зум?;
в здра́вом уме́ и твёрдой па́мяти пры сваі́м ро́зуме і цвёрдай па́мяці;
вы́жить из ума́ вы́жыць з ро́зуму, здурне́ць;
держа́ть в уме́ трыма́ць у галаве́, по́мніць;
из ума́ вон з ро́зуму сышло́; з галавы́ вы́лецела;
за́дним умо́м кре́пок мо́цны за́днім ро́зумам;
коро́ткий ум каро́ткі ро́зум;
на ум наста́вить даве́сці да ро́зуму, вы́весці на пра́вільную даро́гу;
на уме́ (в уме́) наўме́, у ду́мках, у галаве́;
и в уме́ не́ было і наўме́ (і ў ду́мках, і ў галаве́) не было́;
и на ум нейдёт і ў галаву́ не ідзе́ (не ле́зе);
у него́ друго́е на уме́ у яго́ і́ншае наўме́ (у ду́мках, у галаве́);
у него́ что на уме́, то и на языке́ у яго́ што наўме́ (у галаве́), то́е і на языку́; ён што ду́мае, то́е і гаво́рыць;
не его́ (моего́, твоего́) ума́ де́ло не з яго́ (з маі́м, з тваі́м) ро́зумам (рабі́ць што-не́будзь, разважа́ць пра што-не́будзь); не яго́ (мая́, твая́) спра́ва;
не в по́лном уме́ не ў по́ўным ро́зуме;
(не) в своём уме́ (не) пры сваі́м ро́зуме;
в уме́ (считать, прикинуть) у галаве́;
счёт в уме́ падлі́к у галаве́;
не
от большо́го ума́ ад вялі́кага ро́зуму;
повреди́ться в уме́ крану́цца з ро́зуму;
повреждённый в уме́ ненарма́льны, вар’я́т;
раски́нуть умо́м паварушы́ць мазга́мі;
с умо́м з ро́зумам;
свести́ с ума́ з ро́зуму зве́сці;
сойти́ с ума́ звар’яце́ць, стра́ціць ро́зум, з глу́зду з’е́хаць;
вы с ума́ сошли́! вы звар’яце́лі!;
он (она́) себе́ на уме́ ён (яна́) хі́тры (хі́трая), яго́ (яе́) не ашука́еш;
ско́лько голо́в, сто́лько умо́в што галава́, то і ро́зум;
те́рять ум тра́ціць ро́зум;
ум за ра́зум захо́дит ро́зум за ро́зум захо́дзіць;
ум хорошо́, а два лу́чше адна́ галава́ до́бра, а дзве яшчэ́ лепш;
ума́ не приложу́ ро́зуму не дабяру́;
ума́ пала́та ве́льмі разу́мны;
научи́ться уму́-ра́зуму навучы́цца ро́зуму;
уму́ непостижи́мо ро́зуму недасту́пна, ро́зум не мо́жа зне́сці, незразуме́ла;
уму́ помраче́ние про́ста дзі́ва.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)