Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ваўчы́хаж., см. ваўчы́ца
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ваўчы́ха, ‑і, ДМ ‑чысе, ж.
Тое, што і ваўчыца. Настане ноч — і ўсюды ціха, Хіба завые дзе ваўчыха.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ваўчы́ха, ваўчы́цаж Wölfin f -, -nen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
волчи́хаобл., во́лчицаваўчы́ха, -хі ж., ваўчы́ца, -цы ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
wilczyca
ж. ваўчыца; ваўчыха
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
до́ўга,
Прысл.да доўгі (у 2 знач.). Доўга думаць.
•••
Ці доўга, ці коратка (нар.-паэт.) — праз некаторы час, невядома колькі часу. Ці доўга .. [Іван] спаў, ці коратка, аж прыбягае ваўчыха.Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
завы́ць, ‑выю, ‑выеш, ‑вые; зак.
Пачаць выць. // Азвацца выццём; правыць. Куля завыла паўз самую яго [Лук’янскага] галаву.Чорны.Настане ноч — і ўсюды ціха, Хіба завые дзе ваўчыха Сярод трушчобы ў цёмным лесе.Колас.
•••
Хоць воўкам завый (вый) — пра цяжкае, бязвыхаднае становішча.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абліза́ць, ‑ліжу, ‑ліжаш, ‑ліжа; зак., каго-што.
Правесці языком па паверхні чаго‑н.; ачысціць каго‑, што‑н. лізаннем. Ваўчыха аблізала ваўчаня. □ Пятрову вельмі захацелася піць, і ён аблізаў засмяглыя губы.Лупсякоў.//перан. Дакрануцца да чаго‑н., прабегчы па чым‑н. (пра языкі агню). Задрыжалі рукі, і сэрца ўсхадзілася хутка, хутка, калі цьмяны агеньчык запалкі аблізаў па чарзе кожны з шнуроў.Лынькоў.//перан. Абмыць, абдаць (пра хвалі, ваду). Вада аблізала камень.
•••
Пальчыкі абліжаш (абліжаце) — пра што‑н. смачнае, прыемнае, прывабнае. Бульба сопкая, разломіш напалам, памочыш у соль — пальчыкі абліжаш!С. Александровіч.[Гарлахвацкі:] І цікавая навіна? [Зёлкін:] Пальчыкі абліжаце.Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Вярнуць да жыцця, зноў зрабіць жывым. Пабегла ваўчыха на высокую гару, дастала пляшачку жывой вады. Вярнулася і ажывіла Івана.Якімовіч.//перан. Выклікаць яркае ўяўленне пра што‑н., аднавіць у памяці забытае. Ажывіць у памяці былое.
2. Зрабіць ажыўленым, вясёлым, бадзёрым. Гэты ліст надта ўзрадаваў Алёнку, ажывіў, падняў яе настрой, выклікаў цэлы рад новых пытанняў у сувязі з грамадскаю работаю.Колас.Салодкае, духмянае паветра, звонкае шчабятанне птушак ажывілі настрой.Дудо.