Бычкі́
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
Бычкі́ |
| Р. |
Бычко́ў |
| Д. |
Бычка́м |
| В. |
Бычкі́ |
| Т. |
Бычка́мі |
| М. |
Бычка́х |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
БЫЧКІ́
(Jobiidae),
сямейства рыб атр. акунепадобных. Больш за 200 родаў, каля 600 відаў пераважна ў трапічных і субтрапічных водах усіх акіянаў. Донныя, прыбярэжна-марскія, саленаватаводныя і прэснаводныя рыбы. Найб. вядомыя бычкі: каліфарнійскі сінепалосы, кругляк, бланкет, каспійская пугалаўка, мартавік, японскі дзявочы, травянік і інш. На Беларусі 1 від — бычок-пясочнік.
Даўж. 7,5 мм — 90 см. Брушныя плаўнікі зрослыя, утвараюць круглы прысосак, што дазваляе рыбам утрымлівацца пры моцных рухах вады. Нерастуюць вясной, ікру адкладваюць у гнёзды, якія падрыхтоўваюць самцы. Большасць бычкоў кормяцца доннымі беспазваночнымі, ёсць драпежныя і планктонаедныя віды. Некат. бычкі (кругляк, пясочнік, шырман і інш.) маюць прамысл. значэнне.
т. 3, с. 381
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Бычкі́, бэ́чке, бічайкі ’завязкі ў адзежы’ (Сакал.). Адбыць, да бічо́ўка, бічэ́йка ’вяровачка’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БЫЧКІ́-ПАДКА́МЕНШЧЫКІ,
гл. ў арт. Падкаменшчыкі.
т. 3, с. 381
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
бычо́к
‘недакурак’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
бычо́к |
бычкі́ |
| Р. |
бычка́ |
бычко́ў |
| Д. |
бычку́ |
бычка́м |
| В. |
бычо́к |
бычкі́ |
| Т. |
бычко́м |
бычка́мі |
| М. |
бычку́ |
бычка́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
бада́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.
1. Мець звычку бадаць, быць бадлівым.
Асцярожна, гэта карова бадаецца.
2. Бадаць каго-н. або адзін аднаго.
На лузе бадаліся бычкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бычо́к
‘малады бык; рыба’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
бычо́к |
бычкі́ |
| Р. |
бычка́ |
бычко́ў |
| Д. |
бычку́ |
бычка́м |
| В. |
бычка́ |
бычко́ў |
| Т. |
бычко́м |
бычка́мі |
| М. |
бычку́ |
бычка́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
юры́ць, юру, юрыш, юрыць; незак.
Разм. Заігрываць, заляцацца. Бычкі юраць, вясну чуюць. / у перан. ужыв. А дзень юрыў і жартаваў: то з гаем бярозавым, то травіцу гладзіў. Нікановіч. // Пра рыбу — нераставаць. Вясною рыба юрыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бычо́к, ‑чка, м.
1. Памянш.-ласк. да бык 1; малады бык. Быць бычку на лычку, а кароўцы на вяроўцы. Прыказка.
2. Род дробнай марской рыбы сямейства бычковых. Бычкі ў тамаце.
3. Народная назва бугая (у 2 знач.). [Язэп:] — Гэта ёсць такія маленькія птушкі — бычкі, дык яны вядуцца хто іх ведае дзе, а калі пачуюць холад — адразу з’яўляюцца каля будынкаў... Чорны.
4. Разм. Недакурак. Палашка дакурвала бычок і мармытала: — Саломы я яму не палажыла, то на голых драбінах паехаў. Лобан.
5. Старажытны беларускі народны танец.
•••
Казка пра белага бычка гл. казка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
«БЫЧО́К» , бел. народны танец. Муз. памер 2/4. Тэмп умераны ці хуткі. Вядомы ў некалькіх харэагр. варыянтах: найб. старажытны блізкі да карагодаў (танцоры імітавалі баданне бычкоў); пазнейшыя — да кадрылі; сустракаюцца сольныя імправізацыйныя варыянты. У рознай ступені выкарыстоўваючы нар. аснову танца, бел. балетмайстры стварылі шэраг яркіх сцэн. пастановак (у т. л. харэагр. карцінка «Бычкі» ў паст. К.Алексютовіча, жарт. танец «Бычкі» ў паст. А.Апанасенкі). Пашыраны па ўсёй Беларусі.
т. 3, с. 382
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)