бурча́ць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. бурчу́ бурчы́м
2-я ас. бурчы́ш бурчыце́
3-я ас. бурчы́ць бурча́ць
Прошлы час
м. бурча́ў бурча́лі
ж. бурча́ла
н. бурча́ла
Загадны лад
2-я ас. бурчы́ бурчы́це
Дзеепрыслоўе
цяп. час бурчучы́

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

бурча́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; -чы́; незак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Выказваць нездавальненне або пагрозу, утвараючы глухія гукі (пра жывёл).

2. Сярдзіта мармытаць, бубніць.

Нездаволена б.

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Бурліць.

У жываце бурчыць (безас.).

|| наз. бурча́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бурча́ць несов.

1. рыча́ть, ворча́ть, урча́ть;

саба́ка ~чы́ць — соба́ка рычи́т (ворчи́т, урчи́т);

2. разг., неодобр. (сердито бормотать) ворча́ть, бурча́ть, брюзжа́ть;

3. безл. бурча́ть, урча́ть;

у жываце́ — ~чы́ць в животе́ бурчи́т (урчи́т)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бурча́ць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Утвараць глухія гукі, выказваючы нездавальненне або пагрозу (пра жывёл). Кудлаты і нязграбны малы сабака папробаваў бурчаць, пасля сціх. Чорны. // Утвараць падобныя гукі (пра нежывыя прадметы). Насоўвалася хмара, недзе далёка бурчаў гром. Рылько. Рэзка бурчалі і вылі асколкі, ціўкалі кулі. Сачанка.

2. Разм. Сярдзіта, нездаволена мармытаць; бубніць. — Вось бяда, дык бяда, ледзь не праспаў, а сёння апошні дзень старога года, — бурчаў сам на сябе дзед. — Працы ж у мяне, бацюхны мае... П. Ткачоў. Ужо дзед.. [Сашку] будзіць. Бабка ж Вікця нездаволена бурчыць на дзеда: куды гэта ён у такую рань малога ўскатурхвае. Даніленка.

3. безас. у знач. вык. Утвараць глухія пераліўныя гукі; бурліць. — У мяне, чалавека цярплівага, і то ў жываце бурчыць, пара і перакусіць, — ранейшай скорагаворкай прамовіў.. [Бабейка]. Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Бурча́ць (БРС, Нас., Яруш., Касп., Бяльк., Шат.), бурчэ́ць (Гарэц.). Таксама бу́ркаць, бу́ркнуць, бурката́ць. Гэтыя дзеясловы азначаюць розныя гукі (шум вады, голас чалавека і да т. п.). Параўн. яшчэ буркава́ць (голубы буркуюць). Укр. бу́ркати, бурча́ти, буркоті́ти, буркота́ти, бурку́ку́! (выклічнік, які перадае голас голуба), рус. бу́ркать, бурча́ть, польск. burknąć, burczeć, славен. búrkati і г. д. Гукапераймальнае. Бернекер, 102; Праабражэнскі, 1, 54; Рудніцкі, 262; Шанскі, 1, Б, 233. Параўн. яшчэ Фасмер, 1, 245, 249. Няпэўна Бецэнбергер, BB, 26, 188 (сувязь з *burʼa ’бура’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бурча́ць, бурчэ́ць разм.

1. brúmmen vi; knúrren vi (сабака);

2. (мармытаць) múrmeln vi, brúmmen vi;

3. (у жываце) knúrren vi;

у мяне́ бурчы́ць у жываце́ mir knurrt der Mágen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

брюзжа́ть несов. бурча́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разбурча́цца, -чу́ся, -чы́шся, -чы́цца; -чы́мся, -чыце́ся, -ча́цца; -чы́ся; зак. (разм.).

Пачаць моцна і доўга бурчаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бурча́ть несов., разг. бурча́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вурча́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; -чы́; незак.

Тое, што і бурчаць (у 1 знач.).

|| наз. вурча́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)