берагчы́ у́ , -ражэ́ ш, -ражэ́ ; -ражо́ м, -ражаце́ , -рагу́ ць; бяро́ г, берагла́ , -ло́ ; -ражы́ ; незак. , каго-што.
1. Захоўваць, ашчадна расходаваць; марна не траціць.
Б. здароўе.
Б. кожную капейку.
2. Клапатліва ахоўваць каго-, што-н. , засцерагаць ад чаго-н.
Б. тайну.
Б. дзіця.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
берагчы́
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. берагу́
беражо́ м
2-я ас. беражэ́ ш
беражаце́
3-я ас. беражэ́
берагу́ ць
Прошлы час
м. бяро́ г
бераглі́
ж. берагла́
н. берагло́
Загадны лад
2-я ас. беражы́
беражы́ це
Дзеепрыслоўе
цяп. час берагучы́
Крыніцы:
dzsl2007 ,
krapivabr2012 ,
piskunou2012 ,
sbm2012 ,
tsblm1996 ,
tsbm1984 .
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
берагчы́ несов. в разн. знач. е́ чь; (здоровье — ещё ) щади́ ть;
б. дабро́ — бере́ чь добро́ ;
б. збо́ жжа ад псава́ ння — бере́ чь зерно́ от по́ рчи;
б. сы́ на — бере́ чь сы́ на;
◊ б. як зрэ́ нку во́ ка е́ чь как зени́ цу о́ ка; бере́ чь пу́ ще гла́ за
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
берагчы́ ‑рагу, ‑ражэш, ‑ражэ; ‑ражом, ‑ражаце, ‑рагуць; незак. , каго-што .
1. Захоўваць цэлым, не расходаваць. — Можа трошкі віна і знайшлося б, — усміхнулася настаўніца, — але мы яго беражом для раненых. Маўр . // Пры другіх абставінах Платон Дулеба і сам арганізаваў бы абстрэл самалётаў, але цяпер трэба было берагчы кожны патрон. Шчарбатаў . // — Ты кнігу беражы, сынок, Прыходзь часцей у госці! Агняцвет .
2. Клапатліва ахоўваць каго‑, што‑н., засцерагаць ад чаго‑н. [Арына] сама любіла і берагла свайго бацьку. Кавалёў . [Маці:] — Хай беражэ цябе ад кулі І ад варожых злых штыкоў Святое пачуццё матулі — Мая бязмежная любоў. Глебка . [Пітолін:] — Неяк раз на зборы перад усімі праводзіў гутарку, як трэба берагчы баявыя традыцыі. Грамовіч . // Берагчы наказ бацькоў.
•••
Берагчы сваю шкуру
Берагчы як зрэнку вока
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
берагчы́
1. (сцерагчы , пільнаваць ) hüten vt á chen vt
2. (захоўваць ) (á uf)bewá hren vt á hren vt á ufheben* vt á ren vt назапашваць , збіраць );
берагчы́ таямні́ цуé imnis wahren;
3. (засцерагаць ) schó nen vt á hren vt ад чаго -н D
берагчы́ свае сі́ лыé ine Kräfte schó nen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Берагчы́ Рус. бере́ чь , укр. берегти́ , ст.-слав. брѣшти брѣгѫ ст.-серб. бријѐћи бржем ’ахоўваць’. Прасл. bergti bergǫ , bergti bьrgǫ . І.‑е. *bhergh‑ ’берагчы , ахоўваць, клапаціцца’. Параўн. гоц. baírgan хаваць’, ням. bergen , літ. bir̃ginti ’берагчы ’. Фасмер , 1, 153; Траўтман , 31; Бернекер , 49; Слаўскі , 1, 44; Праабражэнскі , 1, 24.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лі́ таваць , -тую, -туеш, -туе; -туй; незак. , каго.
Берагчы каго-н. ; шкадаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лі́ тавацца , -туюся, -туешся, -туецца; -туйся; незак. , над кім-чым.
Берагчы , праяўляць літасць, міласэрнасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бузава́ ць , -зу́ ю, -зу́ еш, -зу́ е; -зу́ й; -зава́ ны; незак. , шторазм. ).
Псаваць, трапаць, не берагчы што-н.
Б. адзенне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бере́ чь несов.
1. (содержать в целости, хранить) хава́ ць, захо́ ўваць;
бере́ чь госуда́ рственную та́ йну хава́ ць (захо́ ўваць) дзяржа́ ўную та́ йну;
2. (не давать напрасно расходоваться, портиться чему-л.) берагчы́ , ашчаджа́ ць ула́ снасць;
бере́ чь вре́ мя берагчы́ час;
бере́ чь хлеб от по́ рчи берагчы́ збо́ жжа ад псава́ ння;
3. (бережно относиться) шанава́ ць, берагчы́ ;
бере́ чь оде́ жду шанава́ ць во́ пратку;
бере́ чь здоро́ вье шанава́ ць (берагчы́ ) здаро́ ўе;
◊
бере́ чь как зени́ цу о́ ка берагчы́ як зрэ́ нку во́ ка;
бере́ чь свою́ шку́ ру берагчы́ сваю́ шку́ ру;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)