багатыр назоўнік | мужчынскі род
-
Той, хто мае многа грошай, валодае вялікай маёмасцю.
-
Былінны герой, казачны асілак, волат, воін.
-
пераноснае значэнне: Чалавек вялікай адвагі і сілы.
|| прыметнік: багатырскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)
багаты́р, -ра́ м. (тот, кто обладает богатством) бога́ч, богате́й, толстосу́м
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
багатыр, ‑а, м.
1. Той, хто валодае вялікай маёмасцю, мае многа грошай; багач. [Настаўнік:] — Вы толькі падумайце: маленькая жменька дваран і багатыроў села вам на карак, захапіла лепшыя землі, жыве з вашае працы і вас жа катуе. Колас. [Павал:] — Калі я цяпер узбіўся на добрую.. гаспадарку, дык ужо мяне багатыром лічаць. Чорны.
2. Казачны асілак, волат; вялікай сілы і адвагі чалавек, воін. Я не жартуючы хацеў бы пусціць па краіне мастацкае палатно, падобнае па зместу да «Багатыроў» Віктара Васняцова. Толькі сучаснае, аб нашых багатырах, якія стаяць на варце спакою і волі краіны. Брыль. // перан. Пра што‑н. велічнае, магутнае. Вось які ты, слаўны Кіеў, Старажытны багатыр! Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Багаты́р 1 ’багацей’ (Нас., Касп., Шат., Янк. 1), багаты́рь ’тс’ (Бяльк.). Рус. богаты́рь, укр. багати́р, багати́рь. Паводле Фасмера, 1, 183, другаснае ўтварэнне ад бага́ты (bogatъ): пад уплывам багаты́р 2 (гл.) ’герой, асілак’? Але можна думаць і пра першаснасць утварэння: багаты + суф. ‑(т)ырь (параўн. рус. пуст‑ы́рь, дыял. нем‑ты́рь ’нямы’ і г. д.). Таксама наўрад ці правільна Бернекер, 66, які лічыць, што багаты́р ’багацей’ — гэта багаты́р ’герой’ (з пераасэнсаваннем пад уплывам слова бага́ты).
Багаты́р 2 ’волат, герой’ (Бел. казкі). Рус. богаты́рь, укр. багати́р, богати́р ’тс’. Запазычанне з ст.-цюрк. *baɣatur (параўн. і ст.-рус. форму богатур), якое пад уплывам слав. bogatъ змянілася ў богатырь. Адносна паходжання цюрк. слова ёсць розныя думкі. Бернекер, 66; Фасмер, 1, 183; Шанскі, 1, Б, 149 (там і іншая літ-pa). Слова ўжо было ў ст.-бел. мове (богатыр, гл. Гіст. лекс., 138).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
багатырка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
Жан. да багатыр (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
толстосу́м прост. багаты́р, -ра́ м., бага́ч, -ча́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
bogacz
м. багатыр, багацей
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
бога́ч бага́ч, -ча м., багаты́р, -ра́ м., багаце́й, -це́я м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
potentat
м. магнат; багатыр, багацей
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
капіталіст, ‑а, М ‑сце, м.
1. Прадстаўнік пануючага класа капіталістычнага грамадства, які валодае капіталам і атрымлівае прыбавачную вартасць шляхам эксплуатацыі наёмнай працы. Клас капіталістаў.
2. Разм. Багацей, багатыр.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)