афіцэ́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

Асоба каманднага саставу арміі і флоту, а таксама міліцыі і паліцыі (ад малодшага лейтэнанта да палкоўніка ўключна).

Беларускі а.

А. сувязі.

Старшы а.

|| прым. афіцэ́рскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

афіцэ́р

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. афіцэ́р афіцэ́ры
Р. афіцэ́ра афіцэ́раў
Д. афіцэ́ру афіцэ́рам
В. афіцэ́ра афіцэ́раў
Т. афіцэ́рам афіцэ́рамі
М. афіцэ́ру афіцэ́рах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

афіцэ́р м. офице́р

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

афіцэ́р, ‑а, м.

Асоба каманднага саставу арміі і флоту, якая мае воінскае званне ад малодшага лейтэнанта да палкоўніка ўключна. Старшы афіцэр. Малодшы афіцэр. Афіцэр генеральнага штаба. Званне афіцэра.

[Ням. Offizier.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АФІЦЭ́Р

(ням. Offizier),

асоба каманднага і начальніцкага складу ва ўзбр. сілах, міліцыі, паліцыі. Першапачаткова афіцэрамі называліся асобы, якія займалі некаторыя дзярж. пасады. З узнікненнем пастаянных наёмных армій і ВМФ (16 ст.) у Францыі, а потым і ў інш. еўрап. краінах (у тым ліку ў ВКЛ) афіцэрамі пачалі называць вайсковых камандзіраў. Афіцэры маюць прысвоеныя ім званні воінскія ці спецыяльныя.

т. 2, с. 135

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

афіцэ́р м. Offizíer m -s, -e;

афіцэ́р генера́льнага шта́ба Generálstäbler m -s, -, Generálstabsoffizier m;

афіцэ́р абавязко́вай слу́жбы aktíver [-vər] Offizíer;

страявы́ афіцэ́р Fróntoffizier m;

афіцэ́р фло́ту Maríneoffizier m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Афіцэ́р, дыял. ахвіцэ́р. Ст.-бел. официеръ (з першай палавіны XVII ст., гл. Булыка, Запазыч.) адпавядае графічна ням. Officier, што з франц. officier ад лац. officiārius ’афіцыйная асоба, службовец’, параўн. officium ’служба’. Можна дапусціць непасрэднае запазычанне з нямецкай мовы (Гіст. лекс., 114) або праз польскае пасрэдніцтва, дзе былі вядомы абедзве формы — oficer і oficyer, параўн. Рыхардт, Poln., 84; Фасмер, 3, 174; форма афіцэр замацавалася ў літаратурнай мове пад уплывам рус. офицер, гл. Баханькоў, БЛ, 1972, 2, 44–45; Крукоўскі, Уплыў, 82.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

афіцэ́р

(ням. Offizier)

асоба каманднага саставу арміі і флоту, а таксама міліцыі і паліцыі (ад малодшага лейтэнанта да палкоўніка ўключна).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

штаб-афіцэ́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

У царскай і некаторых замежных арміях: афіцэр у чыне палкоўніка, падпалкоўніка і маёра.

|| прым. штаб-афіцэ́рскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

заўра́д-афіцэ́р

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. заўра́д-афіцэ́р заўра́д-афіцэ́ры
Р. заўра́д-афіцэ́ра заўра́д-афіцэ́раў
Д. заўра́д-афіцэ́ру заўра́д-афіцэ́рам
В. заўра́д-афіцэ́ра заўра́д-афіцэ́раў
Т. заўра́д-афіцэ́рам заўра́д-афіцэ́рамі
М. заўра́д-афіцэ́ру заўра́д-афіцэ́рах

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)