«Архаічнае» пісьмо, гл. Грэчаскае пісьмо
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
архаі́чны
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
архаі́чны |
архаі́чная |
архаі́чнае |
архаі́чныя |
| Р. |
архаі́чнага |
архаі́чнай
архаі́чнае |
архаі́чнага |
архаі́чных |
| Д. |
архаі́чнаму |
архаі́чнай |
архаі́чнаму |
архаі́чным |
| В. |
архаі́чны (неадуш.)
архаі́чнага (адуш.) |
архаі́чную |
архаі́чнае |
архаі́чныя (неадуш.)
архаі́чных (адуш.) |
| Т. |
архаі́чным |
архаі́чнай
архаі́чнаю |
архаі́чным |
архаі́чнымі |
| М. |
архаі́чным |
архаі́чнай |
архаі́чным |
архаі́чных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
архаі́чны, ‑ая, ‑ае.
Старажытны, старадаўні. // Устарэлы, такі, што цяпер не ўжываецца. Архаічнае слова. Архаічны выраз.
[Грэч. archaios — старажытны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
archaic [ɑ:ˈkeɪɪk] adj. архаі́чны; устарэ́лы;
an archaic form/word архаі́чная фо́рма/архаі́чнае сло́ва;
The system is archaic and needs changing. Сістэма ўстарэла і патрабуе зменаў.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
*Тача́, точа́ ’незамярзаючае месца ў рацэ, прамыіна’ (ТС). Архаічнае ўтварэнне ад асновы *tok‑, што чаргуецца з *tek‑, параўн. ток, выток, затока, цячы, гл. цечка ’прамыіна’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ніда ’вашынае яйцо, гніда’ (Дразд.). Да гні́да ’тс’; цікавая паралель — архаічнае в.-луж. nida ’тс’. Адносна спрашчэння спалучэнняў гн > н ва ўсходнеславянскіх мовах гл. Філін, Происх., 282, 351.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бала́да. Рус. балла́да, укр. бала́да. Запазычанне з франц. ballade (параўн. і архаічнае рус. балад). Гл. Фасмер, 1, 117 і падрабязна MESz, 1, 231; Клюге, 46; Шанскі, 1, Б, 25. Параўн. таксама італ. ballata (паўн.-італ. ‑ada).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вячні́на ’вечнае валоданне’ (Касп.); ’вечнасць’ (Жд., 2). Балг. дыял. ве́чнина, мак. вечнина ’вечнасць’. Архаічнае рэгіянальнае ўтварэнне ад večьnъ з суф. ‑ina. Аднак, прымаючы пад увагу прадуктыўнасць суфікса ‑ina (гл. Слаўскі, SP, 120–123), не выключана магчымасць самастойнага ўтварэння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ко́лесцік ’спадніца з даматканак палатна’ (Сл. паўн.-зах.). Магчыма, да прасл. kolo, kolese ’кола’ (паводле формы спадніцы). Словаўтварэнне вельмі архаічнае:⇉kolestito < z < Zkoles‑t‑ik 7 > . Пры дапамозе суфікса -/τ > могуць утварацца назоўнікі ад назоўнікаў (SP. 2, 36–37).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Брусле́т ’бранзалет’ (Бяльк., Сцяшк. МГ, Бел. казкі). Таго ж паходжання, што і рус. брасле́т, польск. (архаічнае) braselet і да т. п. Запазычанне з франц. bracelet (< bras ’рука’). У бел. народную мову слова папала праз рус. або польск. крыніцу. Параўн. бранзале́т.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)