апо́шні в разн. знач. после́дний;

~няя інста́нцыя — после́дняя инста́нция;

за а. час — за после́днее вре́мя;

а. ў чарзе́ — после́дний в о́череди;

а. тэ́рмін — после́дний срок;

◊ ады́грываць не ~нюю ро́лю — игра́ть не после́днюю роль;

а. з магіка́н — после́дний из могика́н;

~няе сло́ва — (чаго) после́днее сло́во (чего);

~няя гадзі́на — после́дний час;

да ~няй кро́плі (ка́плі) крыві́ — до после́дней ка́пли кро́ви;

да (~няй) ні́ткі — до (после́дней) ни́тки;

з ~ніх сіл — из после́дних сил;

да ~няй ступе́ні — до после́дней сте́пени;

~няя во́ля — после́дняя во́ля;

са́мы а. чалаве́к — са́мый после́дний челове́к;

а. час (наста́ў) — после́дние времена́ (наста́ли);

а. крык мо́ды — после́дний крик мо́ды;

а. шлях — после́дний путь;

~няя спі́ца ў калясні́цы — после́дняя спи́ца в колесни́це;

да ~няга — до после́днего;

адда́ць а. доўг — отда́ть после́дний долг;

спаць (засну́ць) ~нім сном — спать (засну́ть, усну́ть) после́дним сном;

да ~няга дыха́ння — до после́днего вздо́ха;

а. гра́дус — из рук вон пло́хо, после́дняя сте́пень; после́днее де́ло;

пе́ршы і а. раз — пе́рвый и после́дний раз

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

апо́шні, ‑яя, ‑яе.

1. Які знаходзіцца на самым канцы чаргі, шэрагу падобных прадметаў, з’яў. На апошняй платформе, хутаючыся ў каўнер кажуха, стаяў вартавы. Мележ. Зораў у апошні раз паспрабаваў адгаварыць Каленіка ад задуманага ім плана. Паслядовіч. Апошняму госцю лыжка ў качарэжніку. Прыказка. // Перадсмяротны. [Зарэччы:] Сябры, таварышы мае, Мой час апошні настае. Бачыла.

2. Адзіны, астатні. І мы не раз з табою ў бітвах Сухар апошні раздзяляла. Прыходзька. // Які падыходзіць к канцу, канчаецца. Сабраўшы апошнія сілы, плюнуў Васіль проста ў вочы палкоўніку. Лынькоў. // у знач. наз. апо́шняе, ‑яга, н. Тое адзінае, што засталося. [Туляга:] [Гарлахвацкі] шчыры, душэўны. Гатоў з чалавекам апошнім падзяліцца. Крапіва.

3. Які адбыўся непасрэдна перад чым‑н. Але гэта былі не апошнія словы развітання. Янкоўскі. // Які толькі што з’явіўся, самы новы. Апошнія паведамленне Апошняе дасягненне тэхнікі. Апошняя мода. □ Праходзяць суседзі і ціха пытаюцца Пра Дон і Растоў, пра навіны апошнія. Панчанка. Асабліва.. [Зоя] любіла кінаартыстаў, запісвала новыя песні з апошніх фільмаў і адчувала сябе шчасліваю. Грахоўскі. // Які толькі што мінуў (пра тэрмін, час). Гэта вада фактычна і была.. адзінай ежай [Мірона і Віктара] за апошнія суткі. Маўр.

4. Канчатковы, рашаючы, заключны. Апошняя цана. Апошняе слова. □ Ведаю — страт яшчэ будзе нямала І ў пераможным апошнім баі. Танк.

5. Вышэйшы, крайні. Апошні сродак. □ Міхалка заўважыў, што бацька гатоў быў пайсці на самую апошнюю сваю прыніжанасць, абы накарміць сваіх дзяцей. Чорны.

6. Самы нязначны з усіх падобных; дрэнны. [Байсак:] — Калі я п’ю, я не чалавек тады, я апошняя жывёліна, без волі, без розуму. Лынькоў. // Непрыстойны (пра брыдкія словы). Узлавалася Юля на яблыньку, пачала яе лаяць апошнімі словамі. Якімовіч.

7. Гэты, толькі што названы. Стала відаць, хто што думае і хто чаго хоча, і хто сам не ведае, што яму думаць і чаго хацець. А гэткія, апошнія, таксама былі. Чорны.

•••

Апошні акорд гл. акорд.

(Апошні) крык моды гл. крык.

Апошні з магікан — апошні прадстаўнік чаго‑н.

Апошняе слова (навукі і тэхнікі) гл. слова.

Апошняя гадзіна гл. гадзіна.

Апошняя дарога гл. дарога.

Да апошняга — поўнасцю, да канца, без астачы.

Да апошняга каліва гл. каліва.

Да апошняй капейкі гл. капейка.

Да апошняй кроплі (каплі) крыві гл. кропля.

Да (апошняй) ніткі гл. нітка.

З апошніх сіл гл. сіла.

Не ты (я, ён, яна) першы, не ты (я, ён, яна) апошні гл. першы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

апо́шні, -яя, -яе.

1. Канцавы ў шэрагу чаго-н.

А. дзень заняткаў.

А. ў чарзе.

У а. раз.

2. Адзіны, астатні.

Раздзяліць а. кавалак хлеба.

3. Які толькі што з’явіўся, самы новы.

А. нумар часопіса.

Апошнія паведамленні.

Апранацца па апошняй модзе.

4. Канчатковы, беспаваротны, рашаючы; вышэйшы, крайні.

Апошняе слова.

А. сродак.

5. Зусім дрэнны, самы горшы (разм.).

Лаяць апошнімі словамі.

6. Гэты, толькі што названы (кніжн.).

Зайшла адна жанчына, затым другая, апошняя — з дзіцём.

7. наз. апо́шняе, -яга, н. Тое адзінае, што засталося.

Гатовы з чалавекам апошнім падзяліцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

апо́шні

1. letzt;

са́мы апо́шн der állerletzte;

апо́шні раз zum létzten Mal;

да апо́шняга ча́су bis vor kúrzem; bis zulétzt;

2. (самы новы) néuest; jüngst;

па апо́шняй мо́дзе nach der néuesten Móde;

3. разм (дрэнны) der schléchteste, der állerschlimmste;

апо́шні гату́нак die schléchteste Sórte;

4. (малодшы) der jüngste;

5. (толькі што названы) létztere, létztgenannt;

◊ у апо́шні мо́мант, у апо́шняй хві́лі zwíschen Tür und Ángel (пры адыходзе); im (áller)létzten Momént; in (áller)létzter Minúte [Sekúnde] (пра канчатковы тэрмін)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Апо́шні. Выключна беларускае слова (Гіст. мовы, 2, 137). З опо́сльний, утворанага ад прыслоўя апо́сле (Нас.), апослі (Бяльк.) ’пасля’, адзначаемага ўжо ў 1478 г. (Карскі, 1, 135), опошле ’тс’ (1562 — Карскі, Труды, 206); параўн. апаследний (Карскі, 1, 261), рус. дыял. опоследний (СРНГ, 1, 265). Слова не супастаўляецца з укр. опішний ’лянівы, марудны’ (Краўчук, Бел. лекс., 85).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

апошні, астатні, канчатковы, канцавы, хваставы; рэшні (абл.); фінальны (перан.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

заклю́чны, -ая, -ае.

Апошні, завяршальны.

З. канцэрт.

Заключнае слова.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

за́гавіны, -він.

У веруючых: апошні дзень перад постам, калі дазваляецца есці скаромнае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

жні́вень, жні́ўня, м.

Восьмы месяц каляндарнага года, апошні летні месяц.

|| прым. жні́веньскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

прыхво́рваць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

Хварэць часта, але не моцна.

У апошні час стары прыхворвае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)