АДБІ́ТКІ раслін і жывёл, выкапнёвыя сляды існавання раслін і жывёл у слаях асадкавых парод, від акамянеласцяў. Звычайна ў выкапнёвым стане захоўваюцца адбіткі лісця, ствалоў, пладоў і інш. частак раслін, шкілетаў, панцыраў, радзей цэлых жывёлін. Утварыліся з рэшткаў пахаваных у асадках вадаёмаў і мінер. крыніц, дзюнных пясках, вулканічных туфах і магмах, каменным вугалі.
Бываюць афарбаваныя вокісламі жалеза або марганцу, часам пакрыты вуглістай, крамянёвай або жалезістай плёнкай. На Беларусі адбіткі раслін трапляюцца ў адкладах усіх раздзелаў фанеразою ў выглядзе адбіткаў лісця, пустот ад драўніны, шышак, пладоў, злепкаў дзеразападобных, членістасцябловых, папарацепадобных, рызоідаў, стыгмарыяў, адбіткі жывёл — у адкладах ад ардовіку да галацэну; трылабіты, губкі, каралы, ракападобныя, астракоды, малюскі, імшанкі, рыбы і інш. жывёлы. Адбіткі раслін даследуе палеабатаніка, адбіткі жывёл — палеазаалогія.
т. 1, с. 97
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
адбі́так
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
адбі́так |
адбі́ткі |
| Р. |
адбі́тка |
адбі́ткаў |
| Д. |
адбі́тку |
адбі́ткам |
| В. |
адбі́так |
адбі́ткі |
| Т. |
адбі́ткам |
адбі́ткамі |
| М. |
адбі́тку |
адбі́тках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ці́скальшчык, -а, мн. -і, -аў, м.
Рабочы друкарні, які робіць адбіткі набору на ручным станку.
|| ж. ці́скальшчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адбі́так, -тка і -тку, мн. -ткі, -ткаў, м.
1. -тка. Адлюстраванне чаго-н. на гладкай бліскучай паверхні ў выніку пераламлення светлавога праменя.
Адбіткі дрэў чарнеюць з вады.
2. -тка. След, які застаўся на чым-н. ад іншага прадмета.
Адбіткі пальцаў на шкле.
Адбіткі птушыных лапак на вільготным пяску.
3. -тка. Тэкст, малюнкі і пад., адціснутыя паліграфічным спосабам.
А. тэксту на паперы.
4. -тку. Перадача ў вобразах і паняццях чаго-н.
А. жыцця ў рамане.
5. -тку. Адзнака, след, знак якіх-н. пачуццяў, уздзеянняў, уплываў.
А. журбы на тварах людзей.
Час кладзе на ўсё свой а.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ці́скальшчык, ‑а, м.
Рабочы друкарні, які робіць адбіткі набору на ручным станку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ку́ты, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і каваны (у 4 знач.). Анатоль па бярэзніку прабраўся на дарогу. Яго ўвагу прыцягнулі свежыя адбіткі кутых конскіх капытоў. Федасеенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пля́жны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да пляжа. Ногі правальваліся ў драбнюткі, зусім як пляжны, пясок, пакідаючы на ім адбіткі слядоў. Шыцік. // Прызначаны для пляжа. Пляжны касцюм.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Каржы́ ’адбіткі пальцаў пры фарміраванні хлеба’ (Жывёл.), ’засушаныя бліны’ (Шгііл.), ’пячышчвная бульба, якую таўкуць у ступе і дабаўляюць ячнай або грэцкай мукі’ (Серб.), ’каржы’ (Бяльк.). Pluralia tantum, да корж (гл.). Першае значэнне звязана з тэхналогіяй прыстаўлення каржоў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
п’езаглі́пты
(ад п’еза- + гр. glyptos = вылеплены)
характэрныя паглыбленні на паверхні метэарытаў, якія нагадваюць адбіткі пальцаў на мяккай гліне.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
АДБІ́ТАК,
адлюстраванне тэксту, графічнай інфармацыі на паперы, кардоне і інш. матэрыяле, атрыманае з друкарскай формы. Адрозніваюць адбіткі пробныя (для кантролю якасці) і тыражныя (прадукцыя, якая атрымліваецца з друкарскай машыны). Параўн. копія.
т. 1, с. 97
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)