абарыге́ны, ‑аў; адз. абарыген, ‑а, м.

1. Першыя пасяленцы, карэнныя жыхары краіны, мясцовасці; туземцы, аўтахтоны. Абарыгены Камчаткі.

2. Арганізмы, якія ўзніклі ў працэсе эвалюцыі ў дадзенай мясцовасці.

[Лац. aborigines.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Абарыгены (біял.) 1/16

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Абарыгены (этнагр.) 1/16, 611; 9/465

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

АБАРЫГЕ́НЫ

(лац. Aborigines ад ab origine ад пачатку),

1) карэнныя насельнікі (людзі, жывёлы, расліны) краіны ці якой-н. мясцовасці. Паводле стараж.-рым. паданняў, абарыгенамі наз. племя, якое жыло каля падножжа Апенін.

2) У біялогіі тое, што аўтахтоны.

т. 1, с. 15

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

абарыге́ны

(лац. aborigines, ад ab origine = ад пачатку)

1) карэнныя жыхары якой-н. краіны, мясцовасці ў адрозненне ад пазнейшых перасяленцаў;

2) тое, што і аўтахтоны 1.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

абарыге́ны

(фр. aborigène < лац. aborigines, ад ab origine = ад пачатку)

1) карэнныя жыхары якой-н. краіны, мясцовасці ў адрозненне ад пазнейшых перасяленцаў;

2) тое, што і аўтахтоны 1.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

абарыге́н,

гл. абарыгены.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аўтахто́ны, -аў, адз. -то́н, -а, м. (кніжн.)

1. Карэнныя, мясцовыя жыхары; абарыгены.

2. Расліны або жывёлы, якія ўзніклі і працягваюць існаваць у дадзенай мясцовасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абарыге́н

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. абарыге́н абарыге́ны
Р. абарыге́на абарыге́наў
Д. абарыге́ну абарыге́нам
В. абарыге́на абарыге́наў
Т. абарыге́нам абарыге́намі
М. абарыге́не абарыге́нах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

аўтахто́ны, ‑аў; адз. аўтахтон, ‑а, м.

Карэннае, спрадвечнае насельніцтва краіны; абарыгены. // Жывёлы або расліны, якія ўзніклі на данай тэрыторыі.

[Грэч. autochthon — тубылец, туземец.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)