эты́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да этыкі, адпавядае яе правілам. Этычнае выхаванне. □ Я. Колас выступае супроць мяшчанства, за новую мараль і этычныя нормы паводзін людзей у калектыве. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эцю́дны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да эцюда, з’яўляецца эцюдам. Эцюдная кампазіцыя. □ У калектыве брэсцкіх мастакоў працуюць Кастусік, Чарнышоў, Дудараў, Рыжанкоў, Ваейкаў, творы якіх носяць пераважна эцюдны характар. «Беларусь».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ядро́вы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да ядра, з’яўляецца ядром (у 1, 2 знач.). Ядровая частка плода.

•••

Ядровае мыла (спец.) — вышэйшы сорт гаспадарчага мыла з вялікай колькасцю тлушчавых кіслот.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

area [ˈeəriə] n.

1. тэрыто́рыя; пло́шча; абся́г;

the area under cultivation пасяўна́я пло́шча;

She knows the local area very well. Яна ведае мясцовасць вельмі добра.

2. рэгіён, зо́на, раён, акру́га;

a conservation area запаве́днік;

a dollar area до́ларавая зона;

a no-go area

1) забаро́неная зо́на

2) забаро́неная тэ́ма

3. пло́шча;

The room is 12 square metres in area. Гэты пакой мае памер 12 квадратных метраў.

4. сфе́ра; галіна́ дзе́йнасці; во́бласць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

object​1 [ˈɒbdʒɪkt] n.

1. прадме́т, аб’е́кт; рэч;

a foreign object fml іншаро́днае це́ла;

an unidentified flying object неапазна́ны лята́льны аб’е́кт, НЛА;

an object of pity/curiosity/desire аб’е́кт спачува́ння/заціка́ўленасці/жада́ння;

an object of ridicule прад ме́т насме́шак; пасме́шышча

2. мэ́та, наме́р;

one’s sole object in life мэ́та ўсяго́ жыцця́ каго́-н.

3. ling. дапаўне́нне

♦

expense/cost is no object кошт/цана́ не ма́е значэ́ння; выда́ткі не ігра́юць ро́лі

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

метры́чны

(гр. metrikos = мерны)

1) звязаны з сістэмай вымярэння;

м-ая сістэма мер — сістэма мер, у аснову якой пакладзены адзінка даўжыні — метр і адзінка масы — кілаграм;

2) які мае адносіны да вершаванага памеру;

м. верш — верш, адзінкай вымярэння ў якім з’яўляецца стапа.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

юрыды́чны

(лац. iuridicus = судовы)

1) звязаны з прававымі нормамі і іх практычным прымяненнем (напр. ю-ая дапамога);

2) звязаны з вывучэннем права (напр. ю-ая адукацыя);

3) які мае адносіны да арганізацыі работы ў галіне права (напр. ю-ая кансультацыя, ю-ыя органы).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Vórhand

f -

1) спарт. ігро́к [гуле́ц], які́ ма́е пра́ва пе́ршага хо́ду

die ~ háben — мець пра́ва пе́ршага хо́ду [пе́ршага ўда́ру]

in der ~ sein [sítzen*] — мець пра́ва пе́ршага хо́ду, хадзі́ць пе́ршым

in der ~ bléiben* — застава́цца [быць] у вы́йгрышы; ве́сці гульнр

2) перава́га

in der ~ bléiben* — захо́ўваць перава́гу

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Вінны 1 ’вінаваты’ (БРС, Шн.; КЭС, лаг.; Бяльк., Мат. Гом.); ’той, хто мае доўг’ (КЭС, лаг.; Нас.); ’слухмяны, пакорлівы’ (Нас.). Укр. винний ’вінаваты’; ’даўжнік’, рус. пск. винный ’прычынны’, наўг., калін. ’магчымы, такі, які можа адбыцца’, ст.-рус. винный ’прычынны’; ’вінаваты, абвінавачваемы’; ’даўжнік’, польск. winny ’вінаваты, які заслугоўвае пакарання’, в.-луж. уст. winny ’вінаваты’, чэш. vinný ’тс’, славац. vinný ’вінаваты, вінны’. Паўночнаслав. прыметнік, утвораны пры дапамозе суф. ‑ьn‑ъ ад асновы назоўніка віна́ 1 (гл.).

Ві́нны 2 ’які мае адносіны да віна’, вінны спірт, вінны перагар, вінны колер, вінны смак і інш. (БРС, КТС, Янк. Мат.; КЭС, лаг.; Бяльк.), укр. винний ’вінны, вінаградны’, рус. винный ’вінны’, паўн.-рус. ’напоўнены віном’, калуж. винная трава ’грушанка, Pirola secunda L.’ польск. winny ’вінны, вінаградны’, в.-луж. winny, чэш. vinný, славац. vínny, балг. винен ’тс’, винена болест ’эпілепсія’, ст.-слав. виньнъ. Прасл. vinьnь, якое ў некаторых паўднёваслав. мовах даўно змяніла свой канчатак ‑ьnъ на ‑ов, ‑ован, ‑jen, ‑ьски (Скок, 3, 595), відаць, таму, каб пазбегнуць аманіміі з вінны ’вінаваты’. Тое ж мы маем і ў іншых слав. мовах. Утворана ад віно́ (гл.) пры дапамозе суф. ‑ьnъ.

Вінны 3 ’піковы (пра масць у картах)’ (КТС, Нас.). Утворана ад ві́на 1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Кары́ць 1 ’ачышчаць дрэва ад кары’ (Шат., Сцяшк., Сл. паўн.-зах., Янк. 3., КЭС., лаг.). Сувязь з лексемай кара (гл.) відавочная. Аднак цяжка вызначыць тып гэтай сувязі. Прасл. koriti мае другасныя значэнні і значэнне, зафіксаванае на ўсх.-слав. глебе (укр. корити, рус. корить), не мае адпаведных паралелей у іншых славянскіх мовах. Аднак калі прасл. koriti разглядаць як карэлят да čьrtǫ črěsti (?) ’рэзаць’, то значэнне ’ачышчаць дрэва ад кары’ можна разглядаць як першаснае, а kora як ’штосьці зрэзанае’.

Кары́ць 2, укр. корити, рус. корить, чэш. kořiti ’пакараць’, славац. korit sa ’пакарацца’, в.-луж. korić ’пакараць’, польск. korzyć ’карыць’, балг. коря ’тс’, макед. кори ’тс’, серб.-харв. ко̀рити ’тс’, славен. koriti ’тс’: koriti sę ’спрачацца’. Найбольш верагодным з’яўляецца параўнанне з лац. carināre ’здзекавацца’, ірл. caire ’вымова, знеслаўленне’. Параўн. з апошнімі ст.-слав. корити ’знеслаўляць’, славац. koriťsa ’здзекавацца’, рус. коритись ’тс’. Семантычныя адрозненні двух радоў дзеясловаў вымушаюць нас дапусціць ідэю аб суіснаванні аманімічных дзеясловаў koriti 1 і koriti 2, якія, напрыклад, ва ўсходнеславянскіх мовах поўнасцю зліліся. Тады, магчыма, рэфлексацыі koriti 1 са значэннем ’пакараць’ і адпаведна koriti sę 1 ’спрачацца’ можна суаднесці з літ. kãras ’вайна’, гот. harjis ’войска’ (супраць Фрэнкель, 220 і Трубачоў, Эт. сл., 11, 76–77).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)