уве́сь, усяго́,
1. Вызначае што‑н. як непадзельнае, узятае ў поўным аб’ёме; цэлы.
2.
3.
4.
5. З некаторымі назоўнікамі з прыназоўнікамі «з», «у» (ва), «на» утварае ўстойлівыя прыслоўныя словазлучэнні, якія паказваюць на паўнату, інтэнсіўнасць, сілу праяўлення якога‑н. дзеяння.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ле́гчы, лягу, ляжаш, ляжа; ляжам, ляжаце, лягуць;
1. Прыняць ляжачае, гарызантальнае становішча (пра чалавека і жывёл);
2. Размясціцца спаць, адпачываць.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9. Прыняць якое‑н. становішча, узяць які‑н. напрамак (пра самалёты, судны).
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адысці́, адыду, адыдзеш, адыдзе;
1. Пакінуць ранейшае месца; ідучы, аддаліцца ад каго‑, чаго‑н.
2.
3. Адстаць, аддзяліцца, перастаць шчыльна прылягаць да чаго‑н.
4. Дайсці да звычайнага, нармальнага стану; перастаць хварэць, адчуваць недамаганне.
5. Перайсці ва ўласнасць каго‑н. другога.
6. Закончыцца, мінуць.
7.
8.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хава́ць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае;
1. Размяшчаць, класці дзе‑н. так, каб ніхто не змог знайсці або ўбачыць.
2. Даваць прытулак каму‑н., ахоўваць таго, каму пагражае небяспека.
3.
4. Рабіць нябачным, ледзь бачным, закрываючы, засланяючы сабой.
5.
6. Трымаць што‑н. у пэўным месцы.
7. Берагчы, як скарб, трымаць у памяці, сэрцы.
•••
хава́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае;
Закопваць у зямлю нябожчыка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчыт, ‑а,
1. Ручная ахоўная зброя старажытнай воіна ў выглядзе прамавугольніка, круга, эліпса з дрэва, металу і пад., якая служыла для засцярогі ад удараў халоднай зброяй.
2. Прыстасаванне ў выглядзе металічнага ліста, збітых дошак і пад. для засцярогі ад чаго‑н.
3. Франтон двухскатнага даху.
4. Вертыкальна ўстаноўленая дошка або ліст, на які змяшчаецца што‑н. для паказу, агляду і пад.
5. У геалогіі — найбольш старая частка сушы, для якой уласцівы выхад на паверхню зямлі старажытных складкавых крышталічных народ.
6. У біялогіі — цвёрдае ўтварэнне ў розных жывёл для аховы іх мяккіх тканак.
7. Экватарыяльнае сузор’е, у якім знаходзіцца адно з найярчэйшых месц Млечнага шляху.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
co
1. што; колькі;
2. што; які; to drzewo, co rośnie koło domu — тое дрэва, якое (што) расце каля
3. што; як;
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
sit
1. сядзе́ць;
sit cross-legged сядзе́ць пакла́ўшы нагу́ на нагу́; сядзе́ць падку́рчыўшы но́гі; сядзе́ць па-турэ́цку
2. саджа́ць, уса́джваць;
sit oneself уса́джвацца, садзі́цца
3. пазі́раваць;
sit for a famous painter пазі́раваць знакамі́таму мастаку́
4. засяда́ць; The House of Commons will sit at 8 o’clock. Пасяджэнне палаты абшчын пачнецца а восьмай гадзіне.
5. высе́джваць птушаня́т, сядзе́ць на я́йках
6. сядзе́ць (пра сукенку);
7. застава́цца, ляжа́ць (на старым месцы);
8. займа́цца (чым
sit for an exam рыхтава́цца да экза́мену
♦
sit at
sit on one’s hands нічо́га не рабі́ць; па́льцам не варухну́ць;
sit on the fence займа́ць нейтра́льную пазі́цыю, чака́ць;
sit pretty
sit still сядзе́ць ці́ха; паво́дзіць сябе́ мі́рна;
sit tight мо́цна сядзе́ць, сто́йка трыма́цца; бяздзе́йнічаць
sit about
sit aroundsit around
sit back
1. адкіда́цца, адкі́двацца (на спінку крэсла)
2. расслабля́цца, гультаява́ць
sit down
1. садзі́цца, займа́ць ме́сца; уса́джваць каго́
2. бра́цца (за справу);
sit down to one’s work бра́цца за рабо́ту
3. міры́цца, цярпе́ць, трыва́ць;
sit down under insults ці́ха трыва́ць абра́зы
sit in
1. дагляда́ць дзіця́, калі́ бацько́ў няма́
2. засяда́ць, удзе́льнічаць у рабо́це (камісіі)
3. удзе́льнічаць у сядзя́чай забасто́ўцы
4. (on) удзе́льнічаць як нагляда́льнік, госць;
sit out
1. сядзе́ць да канца́;
sit out a concert заста́цца да канца́ канцэ́рта
2. сядзе́ць убаку́, не ўдзе́льнічаць;
sit through
sit up
1. прыўздыма́цца;
sit up in bed прыўзня́цца ў ло́жку
2. уско́кваць ад здзіўле́ння;
make
3. не кла́сціся спаць; сядзе́ць по́зна;
sit up for
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
пакі́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не;
1. Адпраўляючыся куды‑н., не ўзяць з сабой.
2. Адпраўляючыся куды‑н., аддаць, перадаць каму‑н.
3. Прыберагчы, адкласці, схаваць для каго‑, чаго‑н., з якой‑н. мэтай.
4. Выйсці, пайсці адкуль‑н. (часова або назаўсёды).
5. Прымусіць або прапанаваць застацца дзе‑н., працягваць знаходзіцца ў якім‑н. месцы.
6. Захаваць у якім‑н. стане, не змяніць чыйго‑н. стану, становішча.
7. Прызначыць кім‑н., у якасці каго‑н.
8.
9.
10. Выклікаць што‑н. пасля сябе, паслужыць прычынай з’яўлення чаго‑н.
11. Не даць чаго‑н., пазбавіць чаго‑н.
12.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ляжа́ць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць;
1. Знаходзіцца ўсім целам на чым‑н. у гарызантальным становішчы (пра людзей і некаторых жывёл).
2. Знаходзіцца, размяшчацца на якой‑н. паверхні нерухома (бакавой часткай, гарызантальна);
3. Пакрываць, ахутваць сабою што‑н.
4. Змяшчацца, знаходзіцца дзе‑н.
5. Размяшчацца, займаць якую‑н. прастору; распасцірацца.
6. Праходзіць, пралягаць; мець напрамак куды‑н. (пра дарогу і пад.).
7. Быць укладзеным, надзетым тым ці іншым чынам.
8.
9. У спалучэнні са словамі «на душы», «на сэрцы», «на сумленні» азначае: быць прадметам затоеных турбот, пастаяннай трывогі, роздуму і пад.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заста́цца, ‑стануся, ‑станешся, ‑станецца; ‑станёмся, ‑станяцеся;
1. Не змяніць свайго месцазнаходжання, астацца на ранейшым месцы.
2. Не перастаць быць якім‑н., кім‑н.
3. Не перастаць існаваць, захавацца, уцалець.
4. Апынуцца ў якім‑н. становішчы, стане і пад.
5.
6.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)