АДХО́ДЫ,
рэшткі сыравіны, не прыдатныя для вытв-сці пэўнай прадукцыі, таксама рэчывы (цвёрдыя, вадкія і газападобныя), што ўзнікаюць у ходзе тэхнал. працэсаў, і энергія, якія не падлягаюць утылізацыі ў пэўнай вытв-сці. Адрозніваюць адходы прамысл. (у т. л. радыеактыўныя), с.-г., быт. (камунальныя), энергет. (адыходзячае цяпло), харчовыя і інш. Адходы адной вытв-сці могуць быць сыравінай для інш. яе галін. Каб паменшыць тэхнагенны ўплыў адходаў на прыроду, ствараюцца малаадходныя і безадходныя тэхналогіі.
т. 1, с. 140
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АДВЕ́ДКІ,
традыцыйны звычай бел. радзіннай абраднасці — наведванне парадзіхі пасля родаў; лакальныя назвы водведы, адведзіны, провідкі, наведы. У адведкі ішлі звычайна замужнія жанчыны ў першыя 2—3 дні (на Палессі — у 2 тыдні і болей) пасля родаў, каб дапамагчы парадзісе і яе сям’і. Паводле звычаю ў адведкі неслі з сабою яешню, хлеб, кашу, сыр, мёд, на Палессі яшчэ боршч, аладкі, варэнікі і інш. Звычай захаваўся, але ў адведкі сталі хадзіць і мужчыны, і незамужнія.
т. 1, с. 99
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
«ГАРЭ́ЛКА»,
бел. нар. гульня. Удзельнікі (колькасць не абмежаваная, але патрэбны няцотны лік) становяцца парамі ў адну калону. Хто застаўся без пары — вядучы. Ён ідзе ўперадзе калоны і прыгаворвае: «Гары, гары масла, каб не згасла. Званы звіняць, птушкі ляцяць. Апошнія ўздагон!». Пры слове «ўздагон» апошняя пара павінна выбегчы ўперад і ўзяцца за рукі. Вядучы стараецца іх апярэдзіць і схапіць каго-н. за руку. Хто застаецца адзін (без пары), становіцца вядучым, і гульня працягваецца.
Я.Р.Вількін.
т. 5, с. 79
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
гулю́шкі, ‑шак.
Абл. Гулянне, гулянка. Ні адно вясковае вяселле, хрэсьбіны і іншыя гулюшкі не абыходзіліся без таго, каб на іх Марцін не ўчыніў вэрхал. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́лаяцца, ‑лаюся, ‑лаешся, ‑лаецца; зак.
Сказаць брыдкае, зняважлівае слова. — Цьфу, каб ты згарэла! — вылаяўся .. [стары] праз кашаль. — Ужо і курыць не магу. Дайшоў .. да ручкі. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́ратавацца, ‑туюся, ‑туешся, ‑туецца; зак.
Аказацца выратаваным ад гібелі, небяспекі, пагрозы чаго‑н.; уберагчыся. [Шкробат:] — Людзі кінулі ўсё, рынулі і паўцякалі, каб хаця самім выратавацца. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адвастры́ць, ‑вастру, ‑вострыш, ‑вострыць; зак., што.
Зрабіць вострым; навастрыць, завастрыць. Пара ўжо косы адвастрыць, Каб да касьбы ўжо недалёкай Змаглі мы выйсці да зары. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адмайстрава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., што.
Зрабіць што‑н. з асаблівым стараннем; выштукаваць. Гусаку старому, каб хадзіў ля дому, Адмайструю танкі На крывыя лапкі. Шушкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
акы́ш, выкл.
Выкрык, якім адпуджваюць курэй, птушак. — Акыш! — раптам пачуўся ў сенцах грозны бас дзядзькі Антося. Брыль. — Акыш, каб цябе! — закрычаў дзед на жураўля. Разанаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ачы́стка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. ачышчаць — ачысціць; дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. ачышчацца — ачысціцца.
•••
Для ачысткі сумлення — каб супакоіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)