Verbum

ачу́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Апрытомнець; апамятацца; ачуняць. Колькі ляцеў я — не памятаю. А калі ачухаўся і расплюшчыў вочы, убачыў я, што ляжу на броўцы. Лынькоў. [Доўбік] праз які месяц ачухаўся ад кантузіі і зноў на перадавую. Гроднеў.

захаце́цца, ‑хочацца; зак., безас., чаго і з інф.

З’явіцца, узнікнуць (пра жаданне). [Сцёпку] так моцна захацелася спаць, што вочы яго пачалі зліпацца самі. Колас. Захацелася хутчэй вярнуцца дадому, да сваіх палёў, да сям’і. Шахавец. Наблізілася старасць — захацелася адпачынку. Пестрак.

зму́сіць, змушу, змусіш, змусіць; зак., каго-што, з інф.

Вымусіць, прымусіць. Першы сакратар змусіў Зашчамілу зараз жа выдаць у распараджэнне Кляновіча два экскаватары. Пестрак. Сцёпка змусіў сябе адвесці вочы ад сяла, каб не паддацца ахапіўшаму яго жалю. Колас.

мацяры́нскі, ‑ая, ‑ае.

1. Уласцівы маці. Мацярынскай любоўю зноў загарэліся жаночыя вочы. Асіпенка. // Які належыць маці.

2. Спец. Такі, ад якога або ў якім утвараецца што‑н. новае, падобнае да яго. Мацярынскія сарты насення.

•••

Мацярынская парода гл. парода.

мурава́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад мураваць.

2. у знач. прым. Пабудаваны з цэглы або каменю. Мураваны комін. Мураваная сцяна. □ Хлопцам адразу кінулася ў вочы, што адзін трохпавярховы мураваны будынак ужо нават вызваліўся ад рыштаванняў. Кулакоўскі.

невымо́ўны, ‑ая, ‑ае.

Такі, які цяжка выказаць, перадаць словамі. Жыве яна, песня, тугою і верай, жыве невымоўным, да слёз хвалюючым сумам спрадвечная, і неўміручай паэзіі, проста сама для сябе. Брыль. Невымоўнае, ласкай і адданасцю свяціліся.. [Верыны] светлыя вочы. Машара.

прытво́ра, ‑ы, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑ы, Т ‑ай (‑аю), ж.

Разм. Тое, што і прытворшчык (прытворшчыца). — А ты не прачытаў бы дзённіка сястры, каб ён трапіў табе на вочы? Не люблю прытвораў! Шамякін.

размо́ўны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да размовы (у 1 знач.), уласцівы ёй. Размоўная інтанацыя вершаў Маякоўскага. Размоўны стыль. □ Кідаецца ў вочы рытмічнае багацце паэмы [«Ясныя водбліскі» А. Бялевіча]. Рытм тут — то просты, размоўны, які нагадвае гаворку, то мілагучны і пявучы. «ЛіМ».

распушы́цца, ‑пушыцца; зак.

Стаць пушыстым. Вочы.. [Зосіны] палалі, валасы распушыліся. Мехаў. // Натапырыць поўсць, пер’е — пра жывёл, птушак. // Распусціць маладое лісце, кветкі і пад. Берагі возера абраслі асакою і чаротам, на вуліцы закучаравіліся маладыя бярозкі, распушыліся клёны і ліпы. Чарнышэвіч.

самаго́н, ‑у, м.

Тое, што і самагонка. [Тыталь] ведае Грэчку, не раз яшчэ заходзіў да яго ў хату, частаваўся самагонам. Мележ. Бела-сіні, надта горкі Лезе ў вочы, есць да слёз, Душыць горла дым махоркі, Самагон зрывае нос. Крапіва.