Ву́дзіць 1 ’смярдзець, смуродзіць, псаваць паветра’ (Весці АН БССР, 1969, 4, 132, зэльв.). Ц.-слав. ѫдити ’вэндзіць’, укр. вудити ’тс’, польск. wędzić, чэш. uditi, славац. údiť, славен. (v)oditi ’тс’. Параўн. таксама чэш. дыял. oudno ’душна, млосна’. Другая ступень чаргавання ў рус. вянуть, бел. вянуць і г. д. Роднаснае ст.-в.-ням. swintan, с.-в.-ням. swinden, н.-в.-ням. schwinden, ст.-в.-ням. swedan ’паліць павольна і з вялікім дымам’ (Фасмер, 1, 375; Брукнер, 608 і наст.; Махэк₂, 666; Рудніцкі, 1, 493). Змяненне значэння, відавочна, адбылося ў сувязі з запазычаннем польск. wędzić ’вэндзіць’ і адцясненнем вудзіць на перыферыю.

Ву́дзіць 2 ’красці’ (Жд., 2) Рус. смал. вуднуць ’секануць, украсці’ (Дабр.), ву́дзіць ’біць’ (Раст.). Няясна. Магчыма, роднаснае чэш. uditi ’дзяліць, расчляняць’, серб. у́дити ’расчляняць, рэзаць на кавалкі, рассякаць’ і далей да уд (гл.) (Брукнер, 592).

Ву́дзі́ць 3 (БРС, Нас., КТС, Бяльк.). Да вуда (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лёпаць ’пляскаць у далоні, апладзіраваць’, ’шлёпаць’ (Сцяшк., ТС), ’рабіць гук далоняй або чым-небудзь плоскім’ (Нас.), ’з шумам біць, ляпаць’ (ТСБМ), лёпнуць ’стукнуць’ (гродз., Сл. паўн.-зах.), ’упасці’ (Ян.), лёпнуцца ’ўпасці задняй часткай цела’ (Нас.; карм., Мат. Гом.), лёпацца ’плёскацца, паласкацца’ (ТС). Укр. палт. льо́пати ’ляпаць, пэцкаць’, рус. арханг., цвяр., пск., разан. лёпнуть ’лёпнуць’, паўдн. ’разбоўтваць што-небудзь распырскваючы’, вяц. ’рабіць абы-як’. Гукаперайманне, утворанае ад выгуку лёп! ’удар далоняй па мякаці цела’, ’удар чым-небудзь ліпкім’ (Нас.), мсцісл. ’пра пэцканне, мазанне’ (Нар. лекс.). Аб утварэнні гл. Васілеўскі, Прадукт. тыпы, 60. Сюды ж клец. лёпало, лёпанка ’балабон, пустазвон’ (Нар. лекс.), уздз. лёпалка ’прылада для знішчэння мух’ (Жд. 2), клец. лёпы ’пустая балбатня’ (Нар. лекс.), лёпаўка ’лінейка, раздвоеная з аднаго канца, якая ўжываецца ў гульні «ляшчоткі»’ (Нас.). Са значэннем ’пэцкаць’ звязана тураў. лёпа ’тоўстая, неахайная жанчына’ (ТС).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ры́нда 1, рындося ’хто неахайны’ (в.-дзв., даўг., Сл. ПЗБ), рус. дыял. ры́нда ’худы высокі чалавек’, ’худы конь’. З літ. rindà ’непаваротлівы чалавек’ (Саўка, Запісы 23, 57).

Ры́нда 2 ’воін царскай аховы на Русі’ (ТСБМ), рус. ры́нда ’аружаносец, целаахоўнік’, ст.-руск. рында. Цяжкое слова, верагодна іншамоўнага паходжання. Вывядзенне са ст.-ісл. rǫnd ’край шчыта, шчыт’ ставіцца пад сумненне з фанетычнага пункту гледжання. Зусім неверагоднае тлумачэнне з дац. rinde, rende ’бегчы’ і з ням. Ronde ’дазор’ (Фасмер, 3, 529). Магчыма, сюды ж рус. ры́ндель ’знамяносец’ з наступным з’яўленнем насавога (Фасмер, 3, 529).

Ры́нда 3: рынду біць ’у парусным флоце — тройчы ўдарыць у звон у поўдзень’ (ТСБМ), рус. ры́нда ’звон карабельнага колакала’. Тлумачыцца як утварэнне з англ. to ring the bell ’званіць у колакал’ (Фасмер, 5, 529). Малаверагоднай падаецца версія аб запазычанні са швец. ringa ’званіць’ (Мацэнаўэр, LF 18, 245).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тлумі́ць ’марочыць, дакучаць’ (ТСБМ), ’збіваць з толку, задурваць, блытаць’ (Нас.), ’прыгнятаць’ (Ласт.), ’турбаваць’ (чэрв., ЛА, 3), ’заблытваць, збіваць з панталыку’ (Байк. і Некр.), ’ачмураць шумам’ (Касп.), ’псаваць, таптаць (пасевы); жартаваць, гаварыць абы-што’ (Нас.), ’дурыць’ (пух., Жд. 2; бялын., Янк. Мат.), ’несці лухту’ (Шымк. Собр.), тлумы́ты ’стрымліваць, затрымліваць’ (драг., Ск. нар. мовы), ст.-бел. тлуми́ти ’ўціхамірваць’, ’стрымліваць’ (1574 г., КГС), сюды ж тлумі́цца ’страчваць увагу, блытацца’ (Нас.), ’туліцца, жыць у цеснаце’, ’дурэць’, ’прадаваць, рабіць доўга’ (Мат. Гом.), тлуми́тис ’таўчыся’ (кобр., Горбач, Зах.-пол. гов.), тл́умны ’нястрыманы, шумны, неспакойны’ (ТСБМ), ’сварлівы, бесталковы’ (Байк. і Некр.). Параўн. укр. тлу́ми́ти ’знішчаць, нявечыць; заглушаць; біць, лупцаваць’, польск. tlumić ’прыглушаць, глушыць, прыгнятаць (пра агонь), стрымліваць; таўчыся, біцца’, ст.-польск. tlomić ’тс’, чэш. tlumit ’прыглушаць, стрымліваць, змякчаць’, славац. tlmiť ’тс’. З польск. tlumić ’прыглушаць, стрымліваць’ (Борысь, 635; Брукнер, 572; Махэк₂, 646; Куркіна, Этимология 1983, 24–26).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ту́паць ‘ісці, няхутка ступаць, стукаючы нагамі’ (Нас., Байк. і Некр., Гарэц., ТС), ‘хадзіць не спяшаючыся’ (Скарбы,), ‘корпацца ў хаце’ (Ласт.), ‘працаваць па гаспадарцы’, ‘дагаджаць некаму, прыслужвацца, каб дамагчыся даверу’ (Варл.), ту́пать ‘хадзіць па-старэчы, ледзь рухацца’ (Растарг.), ту́пати ‘стукаць нагамі пры хадзьбе’ (Вруб.). Параўн. укр. ту́па́ти ‘тс’, рус. дыял. ту́пать ‘стукаць нагамі; перасоўвацца, ісці’, польск. tupać, старое tępać, каш. tëpać/tupać, в.-луж. tupać, н.-луж. tupaś ‘шумна ступаць’, серб. цімак. тупа ‘стукаць, біць; хадзіць туды-сюды’, балг. ту́пам ‘стукаць, грукаць, гучна ступаць’, макед. тупа ‘тс’. Агульнаславянскае ўтварэнне гукапераймальнага паходжання, што ўзыходзіць да прасл. *tupati ‘грукаць, асабліва нагамі па зямлі, утвараючы глухі гук’ (Борысь, 654), паралельнае да то́паць, гл. (Фасмер, 4, 121). Запазычана ў ідыш tupen ‘тс’ (Астравух, Ідыш-бел. сл.), на базе якога ўтворана ід. tupeniš ‘тупат’ (Geller, Jidysz, Język Żydów polskich, Warszawa, 1994, 198) і, магчыма, тупані́на ‘тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

klópfen

1.

vt калаці́ць, біць

den Staub aus den Kléidern ~ — выбіва́ць во́пратку

Fleisch mürbe ~ — адбіва́ць мя́са

2.

vi сту́каць

es klopft — сту́каюць

j-m auf die Schúlter ~ — паля́паць [пало́паць] каго́-н. па плячы́

in die Hände ~ — пля́скаць у дало́ні

j-m auf die Fínger ~ — даць каму́-н па рука́х

an die Tür [an der Tür] ~ — сту́кацца ў дзве́ры; бі́цца, пульсава́ць

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

nieść

зак.

1. несці;

2. несці; імчаць;

3. весці; накіроўваць;

4. несці; прыносіць;

nieść pociechę — суцяшаць;

nieść komu pomoc — дапамагаць каму;

5. прыносіць; даваць;

nieść życie w ofierze — прыносіць у ахвяру жыццё; ахвяраваць жыццём;

6. абвяшчаць;

wieść niesie, że ... — кажуць, што...;

7. біць; страляць;

strzelba niesie daleko — стрэльба далёка б’е

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

стукаць, стукацца, пастукваць, ляскаць, біць, біцца, цокаць; стукацець, стукатаць, грукаць, грукатаць, грукацець, тарахцець, ласкатаць, тукаць, тукатаць, тухкаць, тахкаць, цюкаць, бухаць, гопаць, гупаць, цупаць, лопаць, ляпаць, лескатаць, лапацець, лязгаць (разм.); барабаніць, бубніць, бубнець, малаціць (перан.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

strike​3 [straɪk] v. (struck)

1. (on/upon) біць;

strike smb. in the face уда́рыць каго́-н. па тва́ры;

strike a blow нане́сці ўдар

2. напада́ць;

They struck the enemy. Яны атакавалі ворага.

3. высяка́ць (агонь), запа́льваць;

strike a match чы́ркнуць запа́лкаю

4. біць (пра гадзіннік);

It has just struck four. Толькі што прабіла чатыры гадзіны.

5. паража́ць, удара́ць;

strike smb. blind асляпля́ць каго́-н.;

be struck dump быць збі́тым з панталы́ку

6. (on/upon) знахо́дзіць, выпадко́ва сустрака́ць;

strike water знайсці́ ваду́ (пад зямлёю);

strike a plan прыду́маць план

7. выключа́ць, выкрэ́сліваць

8. здзіўля́ць, ура́жваць, прыця́гваць ува́гу

♦

as it strikes me як мне здае́цца;

strike the eye кі́дацца ў во́чы;

be struck on smb. быць закаха́ным у каго́-н.;

strike an attitude/a pose прыма́ць (тэатра́льную) по́зу;

strike a balance знахо́дзіць кампрамі́с;

strike home тра́піць у цэль;

strike a bargain прыйсці́ да зго́ды;

strike life into smb. удыхну́ць жыццё ў каго́-н.;

strike into another song заве́сці і́ншую пе́сню;

strike while the iron is hot куй жале́за, паку́ль гара́чае

strike back [ˌstraɪkˈbæk] phr. v. дава́ць зда́чы

strike down [ˌstraɪkˈdaʊn] phr. v. звалі́ць, павалі́ць, збіць

strike off [ˌstraɪkˈɒf] phr. v. вы́красліць;

strike a name off the list вы́красліць імя́ са спі́су

strike out [ˌstraɪkˈaʊt] phr. v. ху́тка ру́хацца, імча́цца

strike up [ˌstraɪkˈʌp] phr. v.

1. пача́ць;

strike up a quarrel распача́ць сва́рку

2. зайгра́ць;

The band struck up. Аркестр зайграў.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

гру́дзі, -дзе́й ед. нет, в разн. знач. грудь ж.;

шыро́кія г. — широ́кая грудь;

боль у ~дзя́х — боль в груди́;

слабы́я г. — сла́бая грудь;

жаль скава́ў г. — жа́лость скова́ла грудь;

адву́чваць дзіця́ ад ~дзе́й — отуча́ть ребёнка от груди́;

кашу́ля з вышыўкай на ~дзях — руба́шка с вы́шивкой на гру́ди;

◊ біць сябе́ ў г. — бить себя́ в грудь;

~дзьмі́ пралажы́ць сабе́ даро́гу — гру́дью проложи́ть себе́ доро́гу;

дыхну́ць на по́ўныя г. — вздохну́ть свобо́дно;

прыгрэ́ць змяю́ на (сваі́х) ~дзя́х — пригре́ть змею́ на (свое́й) груди́;

стая́ць ~дзьмі́ — стоя́ть гру́дью

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)