Verbum

захліпну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. Міжвольна спыніць, затрымаць дыханне, папярхнуцца або памерці ад папаўшага ў рот імклівага струменю паветра, дыму і пад.

З. паветрам.

Атака ворага захліпнулася (перан.: пацярпела няўдачу).

2. Адчуць цяжкасць, перабоі ў дыханні (ад якога-н. моцнага пачуцця, смеху, плачу і пад.).

З. ад радасці.

З. ад смеху.

|| незак. захліпа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

дзіця́ і дзіцё, дзіця́ці, Т дзіцём і дзіцем, мн. дзе́ці, дзяце́й, н.

1. Малы хлопчык або дзяўчынка.

Дзеці дашкольнага ўзросту.

Д. не заплача — матка не здагадаецца (прыказка). Яшчэ зусім д.

2. перан., чаго. Пра чалавека, які набыў яркія рысы свайго асяроддзя і часу.

Д. свайго веку.

Д. вуліцы.

Д. прыроды.

|| ласк. дзіця́тка, -а, мн. -кі, -так, н. (да 1 знач.).

дублі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; незак., каго-што.

1. Выконваць аднолькавую работу паралельна з іншымі або рабіць у другі раз; паўтараць.

Д. паведамленне.

2. Замяняць моўную частку гукавога кінафільма перакладам на іншую мову.

Д. фільм.

3. Замяняць асноўнага выканаўцу ролі ў кіно, спектаклі.

|| зак. прадублі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны.

|| наз. дублі́раванне, -я, н. і дубля́ж, -у́, м. (да 2 знач.).

васьмёрка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.

1. Лічба

8.

2. Група з васьмі чалавек або васьмі аднародных прадметаў.

В. самалётаў.

Лодка-в. (з чатырма парамі вёсел).

3. Назва чаго-н., абазначанага лічбай 8 (разм.).

Самалёт зрабіў васьмёрку.

Ехаць на васьмёрцы (на трамваі, аўтобусе, тралейбусе пад №8).

4. Ігральная карта з васьмю ачкамі.

5. Школьная адзнака.

|| прым. васьмёрачны, -ая, -ае.

віля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; незак.

1. чым. Хістаць, паварочваць з боку ў бок.

В. хвастом.

2. Рухацца па звілістай лініі або рабіць крутыя павароты.

Дарога віляла паміж скал.

3. перан. Вагацца ў разважаннях, ухіляцца ад прамога адказу (разм.).

Трэба гаварыць праўду, а не в.

|| аднакр. вільну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1 і 2 знач.).

|| наз. віля́нне, -я, н.

асяро́ддзе, -я, н.

1. Сукупнасць прыродных або сацыяльных умоў, у якіх існуюць якія-н. арганізмы, жывуць і дзейнічаюць людзі.

Сацыяльнае а.

Навакольнае а.

2. Група людзей, звязаных агульнасцю ўмоў існавання, заняткаў і пад.

Рабочае а. сяброў.

3. спец. Рэчывы, целы, якія запаўняюць якую-н. прастору і маюць пэўныя якасці.

Воднае а.

Пажыўнае а.

|| прым. асяро́ддзевы, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

Асяроддзевыя фактары.

ахво́тнік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Той, хто мае жаданне заняцца чым-н., узяцца за якую-н. справу.

2. да каго-чаго, на што або з інф. Той, хто схільны да чаго-н., аматар чаго-н. (разм.).

А. пагаварыць.

3. на што. Той, хто хоча атрымаць, набыць што-н. (разм.).

На кнігу знайшлося многа ахвотнікаў.

|| ж. ахво́тніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

адвяза́цца, -вяжу́ся, -вя́жашся, -вя́жацца; -вяжы́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Развязацца, вызваліцца ад прывязі.

Сабака адвязаўся.

Вяроўка адвязалася.

2. перан., ад каго. Перастаць дакучаць каму-н. (разм.).

Адвяжыся ты ад мяне.

3. перан., ад каго-чаго. Пазбавіцца ад каго-, чаго-н. непажаданага, непрыемнага або дакучлівага (разм.).

Хацелася хутчэй а. ад такога чалавека.

|| незак. адвя́звацца, -аецца (да 1 знач.).

кі́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.

1. Эластычная трубка — частка органаў стрававання ў чалавека, жывёлін.

Тонкая к.

2. Гумавая або брызентавая трубка для падачы вады (разм.).

Пажарная к.

◊

Кішка тонка (тонкая) у каго (разм.) — не хапае сіл, сродкаў і пад., каб зрабіць што-н.

Кішкі марш іграюць (разм., жарт.) — пра моцнае адчуванне голаду.

|| прым. кі́шачны, -ая, -ае (да 1 знач.).

лак, -у, мн. -і, -аў, м.

1. Раствор смол у спірце, шкіпінары, алеі і інш., якім пакрываюць паверхню прадметаў, каб надаць ім бляск.

Пакрываць лакам.

2. Бліскучы высахлы слой гэтага раствору на паверхні якога-н. прадмета.

Лакавыя туфлі (са скуры, пакрытай лакам).

3. Касметычны сродак (фарба для пакрыцця пазногцяў або раствор для фіксацыі прычоскі).

Чырвоны л.

|| прым. ла́кавы, -ая, -ае.

Лакавыя фарбы.