ца́ца, ‑ы, ж.

Разм.

1. Тое, чым можна забавіць дзіця; цацка. — Ты глянь, Валерык: бачыш — цаца! А вось сувойчык палатна. Колас.

2. У мове дзяцей — што‑н. вельмі харошае, прыемнае.

3. Пра паслухмянае, выхаванае дзіця. [Настаўніца:] — Вы не злуйце на Ліпку, яна была ў нас. Сёння Ліпка — вялікая цаца! Брыль. // звычайна іран. Пра чалавека наогул. Клопату [Надзі] хапала. Работа, дзіця далося ў знакі, ды і ён, Пракопавіч, не цаца быў. Радкевіч.

4. Пра таго, хто важнічае, мае вялікія прэтэнзіі. Маці ўжо цяпер меціцца хоць на якога-небудзь прымака, бо замуж да сябе такую цацу наўрад ці хто возьме. Кулакоўскі. — Цаца не вялікая. Возьмеш посцілку, падушку і палезеш на гарышча. Там сена мяккае. Сіўцоў. Што яна [Каця] ў разведцы разумее? Што яна за цаца такая, каб я перад ёю падымаў рукі ўгору? Сяркоў.

•••

Добрая цаца — пра ненадзейнага, нядобрага, хітрага чалавека. — Ну, па ім [Андрэю Каржакевічу] то плакаць вельмі няма чаго. Гэты набудзе. Сам з чортавых зубоў можа вырваць, добрая цаца, — сказаў Рыгор Варанец. Крапіва.

Цаца-цаца, ды ў кішэнь — пра таго, хто не праміне ўзяць чужое, прысвоіць што‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вісе́ць ’знаходзіцца ў вертыкальным становішчы без падпоры, выдавацца’ (БРС, КТС, Касп.). Укр. висі́ти, рус. висе́ть ’вісець’, ст.-рус. висѣти ’вісець; звісаць, навісаць’ (з XIII ст.), польск. wisieć ’вісець; звісаць, абвісаць’, в.-луж. wisać ’вісець’, чэш. viseti ’знаходзіцца ў вертыкальным становішчы’, славац. visieť, славен. visẹ́ti ’вісець’, серб.-харв. ви̏сити, vȉsjeti, макед. виси, балг. вися ’тс’, ст.-слав. висѣтн. Прасл. visěti — другая ступень чаргавання з весіць (гл.) < věsiti, věsъ. Голуб-Копечны (417) мяркуюць, што гэта лексема — толькі славянская; яна не мае надзейных і.-е. адпаведнікаў (Фасмер, 1, 319). Ільінскі (ИОРЯС, 23, 1, 125) параўноўвае яе з літ. vaipýtis ’крыўляцца, грымаснічаць’, vypsóti ’быць разявай’, ст.-в.-ням. weibôn ’калыхаць’, лац. vibrāre, ст.-інд. vḕpatē ’дрыжаць’. Згодна з Гольтгаўзенам (РВВ, 66, 272), роднасная да ст.-нарв. vē ’сцяг’; Леві (IF, 32, 159) збліжае з грэч. ἄττω ’махаю’; зусім іншым з’яўляецца літ. vaĩsius ’плод’ (бо яна звязана з vìsti ’множыцца’, лат. viest ’выхоўваць, гадаваць’) і не звязана з visěti насуперак Мюленбаху–Эндзеліну (4, 670); Педарсан (IF, 5, 44) звязвае з санскр. viš; Младэнаў (68) супастаўляе са сканд. vīkja ’паднімацца’ і літ. vikrùs ’лоўкі, жвавы, кемлівы’, Бернекер — з ням. weihen ’асвячаць’, гоц. weihs ’святы’. Інакш Машынскі (Zasiąg, 198) — са ст.-в.-ням. swīhhan ’аслабець, паддацца’ < і.-е. *(s)u̯eig‑ ’гнуцца’. Абаеў (1, 88) параўноўвае прасл. visěti з асец. awanʒyn//awinʒyn, перс. āvēz‑, āvēxt‑ ’вісець, вешаць’, курд. halavisin ’вешаць’. (Праславянскі іранізм?).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ail

[eɪl]

v.

1) бале́ць, даляга́ць

What ails you? —

а) Што табе́ даляга́е?

б) У чым спра́ва?

2) цярпе́ць, быць хво́рым, хварэ́ць, недамага́ць

She ailed for years — Яна́ недамага́ла гада́мі

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

borne

[bɔrn]

v., p.p. of bear I

I have borne it as long as I can — Я цярпе́ла гэ́та, паку́ль магла́

She had borne five children — Яна́ нарадзі́ла пяцяры́х дзяце́й

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

clothe

[kloʊð]

1.

v.t. clothed or clad

1) апрана́ць, адзява́ць

2) выка́зваць, выяўля́ць

Her ideas are clothed in simple words — Яна́ вы́казала свае́ ду́мкі про́стымі сло́вамі

2.

v.i.

апрана́цца, адзява́цца

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

metropolis

[məˈtrɑ:pəlɪs]

n.

1) сталі́ца f.; вялі́кі го́рад; ва́жны цэ́нтар

a financial metropolis — фіна́нсавы цэ́нтар

2) Eccl. мітрапо́лія f.

3) мэтрапо́лія f. (краі́на ў дачыне́ньні да калёніяў, які́мі яна́ вало́дае)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

skimp

[skɪmp]

v.

1) скупі́цца

2) ашчаджа́ць

She had to skimp to send her son to college — Яна́ му́сіла ашчаджа́ць, каб магчы́ пасла́ць сы́на ў інстыту́т

3) рабі́ць недакла́дна, недаскана́ла

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

squirrel

[ˈskwɜ:rəl]

1.

n.

вавёрка f.

2.

v.t. -reled or -relled (away)

прыхо́ўваць; адклада́ць для пазьне́йшага ўжы́тку

She squirrelled away some of her food — Яна́ схава́ла напасьля́ ча́стку сваі́х харчо́ў

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

віна́ ж., в разн. знач. вина́;

прызна́ць сваю́ віну́ — призна́ть свою́ вину́;

загла́дзіць віну́ — загла́дить вину́;

уся́ в. па́дае на яго́ — вся вина́ па́дает на него́;

віно́ю ўсяго́ была́ яна́ — вино́ю всего́ была́ она́;

па чыёй-не́будзь віне́ — по чье́й-либо вине́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

зба́віцца ​1, ‑віцца; зак.

Разм. Зменшыцца. убавіцца. Скорасць машыны збавілася.

зба́віцца ​2, збаўлюся, збавішся, збавіцца; зак.

Пазбегнуць каго‑, чаго‑н., пазбавіцца, вызваліцца ад каго‑, чаго‑н. Гэта сустрэча здавалася .. [Зосі] цяжкім сном. Яна не магла збавіцца ад гэтага сну. Бядуля. Надакучылі госці братам. Пачалі яны думаць, як ад іх збавіцца. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)