Лаба́так, лаба́тнік ’гіяцынт, Hyacinthus’ (КЭС) ад лабаты < лоб1 (гл.). Параўн. аналагічнае польск. łbica ’расліна Cyrtanthera, цыртантэра’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лыпчы́ця ’расліна з сямейства павітухавых, якая паразітуе на льне’ (кобрын., Бел. хр. дыял.). Да ліпчы́ца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Накме́тнік ’нейкая расліна’: а накметнік штоночы мярэсціцца (Бічэль–Загнетава). Відаць, да накме́ціць ’прымеціць, пазначыць’, гл. кме́ціць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Папкі́, попікі ’расліна паўночнік палявы, Knautia arvensis (L) Coult’ (Кіс.). Да поп (гл.). Матывацыю гл. папаўка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рышто́чнік ’званочак’ (Кіс.). Утворана ад рышто́к (гл.), паколькі расліна расце на ўзбоччы дарог, каля вадасцёкавых канаваў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лён, лёну, ільну́ і (пасля галосных) льну, мн. ільны́ і (пасля галосных) льны, ільно́ў (льно́ў), м.
1. Травяністая расліна сямейства лёнавых, са сцёблаў якой атрымліваюць валакно, а з семя — алей.
Цвітуць ільны.
2. Пасевы, усходы гэтай расліны.
3. Валакно, якое вырабляецца са сцёблаў гэтай расліны.
Прасці л.
|| памянш.-ласк. ляно́к, -нку́, м.
|| прым. ільняны́ і (пасля галосных) льняны́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
мак, -у, мн. -і, -аў, м.
1. Травяністая расліна сямейства макавых з высокім сцяблом і вялікімі, часцей за ўсё чырвонымі кветкамі.
Чырвоныя макі.
2. зб. Насенне гэтай расліны, якое ідзе ў ежу.
◊
Дробным макам рассыпа́цца перад кім (разм., неадабр.) — лісліва дагаджаць каму-н.
Сесці макам (разм., неадабр.) — пацярпець няўдачу ў якой-н. справе.
|| прым. ма́кавы, -ая, -ае.
Макавае зярнятка.
Сямейства макавых (наз.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
паразі́т, -а, М -зі́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Арганізм (расліна або жывёліна), які жыве на паверхні або ўсярэдзіне другога арганізма і корміцца за яго кошт.
2. перан. Той, хто жыве з чужой працы, дармаед (пагард.).
|| ж. паразі́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так (да 2 знач.).
|| прым. паразі́тны, -ая, -ае (да 1 знач.) і паразі́цкі, -ая, -ае (да 2 знач.; разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Бурандульнік ’расліна варыўнік, Bulbocodium ruthenicum’ (КЭС). Рус. брундышка, бурундышка (Даль; але ў СРНГ няма), брандушка (Сіманавіч), укр. брандушка, брундишка. Не вельмі яснае слова. Паколькі Bulbocodium — гэта таксама Romulea, Crocus, Іхіа, Trichonema, то можна лічыць, што паходжанне гэтага слова звязана з поўднем. Параўн. рум. brîndúşă ’расліна Crocus’. Назва магла пранікнуць праз укр. мову.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ка́ктус ’расліна сям. Cactaceace’ (БРС, ТСБМ). У ТСБМ недакладная дэфініцыя: ’паўднёвая расліна з бязлістым мясіста-сакавітым сцяблом, укрытым калючкамі’. Па-першае, кактусы сустракаюцца ад Канады да Патагоніі, а па-другое, ёсць расліны з нармальна развітым лісцем (род Peireskia). Запазычанне кніжнага характару з ням. Kaktus або англ. cactus, якія ўзыходзяць да грэч. κακτός.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)