Сухата́ ’сухасць’, ’вычарпанне, туга’ (Нас.), ’засуха, засуш’ (Барад.), ’хвароба’, ’турбота, клопат’ (Ян.), ’туга’ (Растарг.). Паводле Аткупшчыкова (Этимология–1984, 193), дакладная паралель літ. sausatà ’сухасць’. Дэрыват ад сухі (гл.) з суф. ‑ат‑а, параўн. з іншым варыянтам суфікса ў сухота, гл. (Сцяцко, Афікс. наз., 120).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

напя́ць, -пну́, -пне́ш, -пне́; -пнём, -пняце́, -пну́ць; напя́ў, -пя́ла; -пні́; -пя́ты; зак., што.

1. Нацягнуўшы, зрабіць тугім або туга замацаваць.

Н. лейцы.

Н. струны на скрыпцы.

2. Надзець што-н., нацягнуць (разм.).

Н. боты.

|| незак. напіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. напіна́нне, -я, н. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сашчамі́ць сов., прям., перен., разг. сжать, сти́снуть;

с. зу́бы — сжать (сти́снуть) зу́бы;

туга́ ~мі́ла сэ́рца — тоска́ сжа́ла (сти́снула) се́рдце

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жа́льба ж.

1. (смутак, туга) Wéhmut f -, Tráurigkeit f -;

2. (скарга) Beschwérde f -, -n

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

прымусо́вы, ‑ая, ‑ае.

Які праводзіцца, робіцца па прымусу. Прымусовае перасяленне. // Вымушаны неабходнасцю, якімі‑н. акалічнасцямі. Прыгнятала прымусовая бяздзейнасць, шчымлівая туга. Машара.

•••

Прымусовыя работы гл. работа.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

gloom [glu:m] n.

1. це́мра

2. марко́та, скру́ха, туга́; меланхо́лія

♦ It was all gloom and doom. Усё выглядала вельмі змрочна.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

tight​2 [taɪt] adv. мо́цна, ту́га, шчы́льна, це́сна;

Hold tight! Трымайся моцна!

♦

sit tight цвёрда трыма́цца, не здава́ць сваі́х пазі́цый

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Тэ́нта ‘туга’ (шальч., Сл. ПЗБ), тэ́нго, тэ́ньго ‘старанна?’: будзе ахвотна й тэнго робіць, што схочэ (Сержп. Прымхі), тэ́нґа ‘вельмі добра’: тэ́нґа павячэраў (мядз., Каўрус). З польск. tęgo ‘туга’, а таксама дыял. tęngo ‘многа, добра’, tęgo ‘ўпарта; вельмі; хутка, шпарка’ (Варш. сл.). Сюды ж тэ́нгі ‘рослы, поўны’ (воран., Сл. ПЗБ) з польск. tęgi ‘тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прыту́га 1 ’жэрдка, лата (у саламянай страсе)’ (чач., Мат. Гом.). Рус. дыял. приту́га ’жэрдка, дубец, вяроўка, якімі прыціскаюць, змацоўваюць салому, чарот на страсе’, укр. приту́жина ’тс’. Да тугі (гл.).

Прыт́уга 2 ’смутак, жаль, маркота; змярцвенне’; ’цяжкае становішча; нястача; бяда’ (Нас., Шн., Песні, Кос., Гарэц., Др.-Падб., Касп., Бяльк.; карм., Мат. Гом.; Ян.; калінк., Сл. ПЗБ), пріту́га ’туга; нудны настрой’ (Бяльк.), прыту́жэны ’тужлівы’ (ТС). Параўн. укр. приту́га ’гора, бяда; смутак, туга’, серб.-харв. при̏туга ’бяда, няшчасце’, ст.-слав. приту́жати ’засмучаць, маркоціцца, трывожыць’. Прасл. *pritǫga ’гора, бяда’ (ЕСУМ, 4, 581). Да туга́, тужы́ць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

шабе́та, ‑ы, ДМ ‑беце, ж.

Абл. Сумка, якая носіцца на поясе. З палка, прыбітага пад столлю, Цімох дастае раменную шабету, туга напакаваную ўсялякімі паперамі. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)