заста́ць, ‑стану, ‑станеш, ‑стане; зак., каго-што.
1. Прыбыўшы, паспець убачыць, знайсці каго‑, што‑н. на месцы. Макар Міхайлавіч пазірае, як набліжаецца вечар, і думае, што яму трэба спяшацца, каб застаць у лесе грузчыкаў. Мяжэвіч. Зося, як вярнулася з горада, не застала на полі старой дзічкі. Чорны.
2. Заспець, захапіць дзе‑н., у якім‑н. стане, за якім‑н. заняткам. Ноч застала Паходню і Зараніка ў полі. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Раску́рстаць (раску́рштаць, раску́страць) ’разбудзіць, раскатурхаць’ (Сл. ПЗБ), раску́рстацца ’прыйсці да памяці’ (Варл., Сл. ПЗБ). Да ку́рстацца 2 ’корпацца, церабіцца’ (гл.), для якога прапануецца крыніца ў літ. kùrstytis ’спяшацца’, што цяжка вытлумачыць у семантычным плане. Магчыма ўзыходзіць да прасл. *kustrati, параўн. славен. razkuštrati ’узбіць, разлахмаціць валасы’, славац. kustriť, kuštriť ’трапаць, растрапаць’ і інш. (гл. ЭССЯ, 13, 136).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тураві́ць ‘панукваць, падганяць (каня)’ (Касп., Др.-Падб.; рас., Шатал.), ‘прыспешваць, падганяць’ (Ласт.; мёрск., Нар. сл.), тураві́цца ‘спяшацца’ (в.-дзв., рас., Шатал., Рэг. сл. Віц., Сл. ПЗБ), ‘тс’, ‘шавяліцца’ (мёрск., Нар. сл.), турава́цца ‘імкнуцца, кіравацца’ (Гарэц., Др.-Падб.), турава́нне ‘падганянне, пануканне’ (в.-дзв., Шатал.). Параўн. рус. дыял. ту́ровить ‘падганяць, прыспешваць’, туро́вить ‘тс’, польск. дыял. turovać ‘напіраць, націскаць’. Гл. тура́ць, туры́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Запрэ́нткі ’вельмі хуткі’ (Сл. паўн.-зах.). З польск. za ’надта’ + prędki ’хуткі’ (Сл. паўн.-зах., 2, 243). Відаць, да гэтага ж кораня і запрэ́ндзіцца ’уздумаць’, але прыклад «Як яму завэндзіцца, дык і заґізуя» (Сл. паўн.-зах.) можна тлумачыць іначай ’як яму заспяшаецца, дык і рване’: ад pręd‑ утворана prędzič ’хутка рухацца, спяшацца’, а потым дадаецца ‑ца < się і за‑ < za‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Спяшы́ць ‘імкнуцца хутчэй ісці, рабіць’ (Сл. ПЗБ), спешы́ць ‘тс’ (ТС), спяша́цца ‘тс’ (ТСБМ). Укр. спіши́ти, рус. спеши́ть, ст.-рус. спѣшити, польск. spieszyć się, в.-луж. spěšić, н.-луж. spěšyś, чэш. spíšiti, славен. spẹ̑šiti ‘прыспешваць, паскараць, спяшыць’, балг. спеша, ст.-слав. спѣшити. Прасл. *spěšiti вытворнае ад *spěxъ (гл. спех). Гл. Фасмер, 3, 735; Шустар-Шэўц, 1138–1139; Бязлай, 3, 296–297.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
hasten [ˈheɪsn] v.
1. спяша́цца; ху́тка, не адклада́ючы рабі́ць (што-н.);
hasten to remark адра́зу/не адкла́дваючы заўва́жыць
2. fml падганя́ць, прыспе́шваць (каго-н.)
3. паскара́ць (крокі, ад’езд і да т.п.)
hasten away [ˌheɪsnəˈweɪ] phr. v. : hasten away home паспяша́цца да ха́ты
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
hop3 [hɒp] v.
1. скака́ць на адно́й назе́ (пра чалавека); скака́ць (пра птушак)
2. infml уско́кваць;
Hop in, I’ll drive you home. Заскоквай, давязу дамоў.
3. AmE садзі́цца, сяда́ць (на аўтобус, цягнік і да т.п.)
♦
hop to it AmE спяша́цца
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
spurt1 [spɜ:t] n.
1. пры́ступ, успы́шка;
a spurt of anger успы́шка гне́ву
2. струме́нь;
The water came out with a spurt. Вада хлынула струменем.
3. кідо́к, рыво́к;
make a spurt ірвану́цца;
put on a spurt спяша́цца
♦
in spurts рыўка́мі
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
fast3 [fɑ:st] adj.
1. ху́ткі, шпа́ркі;
a fast train ху́ткі цягні́к;
2. : be fast спяша́цца (пра гадзіннік);
My watch is ten minutes fast. Мой гадзіннік спяшаецца на 10 хвілін.
3. трыва́лы, мо́цны;
fast colours/dyes трыва́лыя фа́рбы;
hard and fast rules цвёрдыя пра́вілы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
kwapić się
kwapi|ć się
незак. кніжн. do czego спяшацца зрабіць што;
nie kwapić się do pracy — ён не спяшаецца працаваць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)