Дэпе́ша ’дэпеша’ (БРС). Рус.депе́ша, укр.депе́ша. Запазычанне з ням.Depesche ’тс’ (< франц.) або прама з франц.dépêche ’тс’ (аб гісторыі франц. слова гл. у Фасмера, 1, 499; гл. яшчэ Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 73).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папрастава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак.
Разм. Пайсці напрасткі, прама. Калі чалавек пайшоў нацянькі, нягледзячы на дарогу, кажуць «папраставаў».Скрыган.— Ну, я пайду, — сказала Прузына і папраставала цераз гасцінец у поле да ветрака.Каліна.Трое спакойна павярнулі і папраставалі па плошчы да шчодра асветленага помніка цяжкай вайне і вялікай перамозе.Янкоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прастава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак.
Разм. Ісці напрасткі, прама. Хтосьці збочыў з дарогі, нацянькі прастуе да .. [Васіля].Мележ.[Дзік] паволі праставаў на тоўстую старадрэвіну, што пры густым хвойніку перагарадзіла прасеку.Сачанка.І мы подбегам прастуем цераз лужок туды, дзе цямнеюць прыбярэжныя кусты.С. Александровіч.Басанож прастуеш да студні — жарства шурпатая коле ступні.Барадулін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АВАГА́ДРА ЗАКО́Н,
адзін з асноўных законаў малекулярнай фізікі, паводле якога ў роўных аб’ёмах ідэальных газаў пры аднолькавых т-ры і ціску змяшчаецца аднолькавая колькасць малекул. Адкрыты А.Авагадра ў 1811. З Авагадра закона вынікае, што пры аднолькавых т-ры і ціску 1 моль кожнага ідэальнага газу займае аднолькавы аб’ём. роўны пры нармальных умовах 22,4∙10-3м³, ці 22,4 л, а шчыльнасці газаў прама прапарцыянальныя іх малекулярным масам.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
west3[west]adv.(of) на за́хад (ад); на за́хадзе (ад);
face west выгляда́ць на за́хад (пра акно);
due westпра́ма на за́хад;
The wind blows west. Вецер дзьме з захаду.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Герба́рый ’гербарый’ (БРС). Рус.герба́рий, укр.герба́рій. Запазычанне з рус.герба́рий (якое на пачатку XIX ст. з’явілася ў рус. мове з ням.Herbarium або прама з вучонай латыні — herbarium, herbarius < herba ’трава’). Гл. Шанскі, 1, Г, 58–59.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
geráde
1.
a
1) про́сты, прамы́
2) адкры́ты, шчы́ры
3) матэм. цо́тны
2.
adv якра́з, про́ста, ро́ўна
da fällt mir ~ ein — дарэ́чы сказа́ць
nun ~ nicht! — дык не (ж)!
das wóllte ich ~ ságen — менаві́та гэ́та я і хаце́ў сказа́ць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
До́гма ’догма’ (БРС). Рус.до́гма, укр.до́гма. У рус. мове запазычанне з лац. мовы (лац.dogma < грэч.) у XVII ст. Ст.-бел.догма (вядомае з слоўніка Бярынды, гл. Булыка, Запазыч.), паводле Булыкі (там жа), узята прама з грэч.δόγμα.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дыэ́та ’дыета’ (БРС). Рус.диета, укр.дієта. Запазычанне, відаць, праз рус. мову з ням.Diät (< лац.). Параўн. Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 117. Але бел.дые́та ’тс’ (Насовіч адзначае: «слово употребляется шляхтой и мещанами»), магчыма, узята прама з польск.dieta ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дэсе́рт ’дэсерт’ (БРС). Рус.десе́рт, укр.десе́рт. Першакрыніцай з’яўляецца франц.dessert ’тс’. Запазычанне або прама з франц. (так Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 83), або праз ням.Dessert (< франц.; так Фасмер, 1, 505, які дапускае і прамое запазычанне з франц.)