Перахожы (піряхо́жый) ’мінак, прахожы’ (Мік., Нас.), перахажа́ць ’пераходзіць з месца на месца; праходзіць’, перахажа́лы, пераходны ’які праходзіць побач’ (Нас.), рус. смал. перехо́жий. Калька з рус. прохожий ’тс’, параўн. ст.-бел. переходень (XVII ст.) і проходень ’тс’, а таксама адпаведнік рус. перехожий (“калики перехожие”) — хаджа́лы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перемётыватьсяI несов.
1. перакіда́цца, перахо́дзіць; см. переметну́ться;
2. страд. перакіда́цца, перакі́двацца; пераклада́цца, перакла́двацца; кі́дацца, склада́цца, скла́двацца; см. перемётыватьI.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
дыято́ніка
(гр. diatonikos = які пераходзіць ад тону да тону)
сістэма музычных гукаў, якая ўтвараецца паслядоўнасцю асноўных сямі ступеней ладу (параўн. храматызм 2).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
крос
(рус. кросс, ад англ. to cross = перасякаць, пераходзіць)
від спартыўнага спаборніцтва, спартыўны бег або гонкі па няроўнай мясцовасці (напр. лыжны к).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
брадзя́чы, ‑ая, ‑ае.
Які не мае пастаяннага месца жыхарства; пераходзіць з месца на месца; вандроўны. Тут [на захадзе ад былога Скуратовічавага хутара] і гонту рабілі, і цэглу. .. Былі і брадзячыя рамеснікі — краўцы, стальмахі. Чорны. // Звязаны з пастаяннай пераменай месца жыхарства, з пастаяннымі пераездамі. Брадзячае жыццё.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
легалізава́цца, ‑зуюся, ‑зуешся, ‑зуецца; зак. і незак.
1. Перайсці (пераходзіць) на легальнае становішча. [Ганна] і раней разумела, што без сапраўдных дакументаў тут легалізавацца нельга. Няхай. [Ланге:] — Трэба ж неяк легалізавацца. Пад хатай у склепе сядзець любы здолее. Асіпенка.
2. толькі незак. Зал. да легалізаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рэ́пнуць 1 ’лопнуць, трэснуць’ (Ян.). Гл. рэпаны.
Рэ́пнуць 2 ’сказаць недарэчнае’ (Сцяшк. Сл.). Экспрэсіўнае развіццё значэння рэпнуць 1 (гл.). Існуе цэлы шэраг слоў, асноўнае значэнне якіх ’ударыць’ пераходзіць у экспрэсіўнае ’сказаць недарэчнае’. Параўн. ля́пнуць ’рэзка, з шумам стукнуць’ > ’сказаць недарэчнае’, рус. бря́кнуць ’тс’, чэш. plesknouti, plácnouti ’пляснуць, стукнуць’ > ’прагаварыцца, ляпнуць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
overplay [ˌəʊvəˈpleɪ] v.
1. перабіра́ць ме́ру, залі́шне стара́цца, перастара́цца; пераі́грываць
2. надава́ць празме́рнае значэ́нне, раздува́ць
♦
overplay one’s hand пераацэ́ньваць свае́ здо́льнасці/магчы́масці, захо́дзіць на́дта далёка, перахо́дзіць дазво́леныя ме́жы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
эмпіры́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да эмпірызму (у 1 знач.). Эмпірычная філасофія.
2. Кніжн. Заснаваны на эмпірыі; вопытны. У многіх выпадках .. [педагагічная думка] пачала выходзіць за рамкі эмпірычнага фіксавання перадавой практыкі настаўнікаў і пачала пераходзіць да навуковага абагульнення. «Полымя». // Рэальны, які аб’ектыўна існуе. Эмпірычны свет.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перекочёвывать несов.
1. перакачо́ўваць, перавандро́ўваць;
2. перен., разг. (переходить) перахо́дзіць; (перебираться) перабіра́цца;
мы перекочёвываем на но́вую кварти́ру мы перабіра́емся на но́вую кватэ́ру.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)