Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Gladius ferit corpus, animos oratio
Меч раніць цела, а слова ‒ душу.
Меч поражает тело, а слово ‒ душу.
бел. Словам можна выратаваць чалавека, словам можна і забіць. Рынуў слаўцом, як пярцом. Куляй пацэліш у аднаго, двух, а трапным словам — у тысячу. Ад слова горш балюча, чым ад рук. Рана загаіцца, а ліхое слова ніколі.
рус. Слово не стрела, а пуще стрелы разит. Слово не обух, а от него люди гибнут. Недоброе слово больней огня жжёт. Рана от копья ‒ на теле, рана от речей ‒ в душе. Слово не чад, а глаза ест. Речь как меч: сечёт и правого и виноватого.
фр. Un coup de lange est pire qu’un coup de lance (Удар языком хуже, чем удар копьём).
англ. The tongue is not steel, yet it cuts (Язык не сталь, а режет).
нем. Wörter schneiden schärfer als Schwerter (Слова режут острее, чем мечи). Eine Zunge wie eine Zange (Язык ‒ как щипцы).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Пала́ш ’халодная зброя, падобная на шаблю, толькі з прамым і шырокім лязом, вострым з абодвух бакоў’ (ТСБМ). Ужо ст.-бел.палашъ (XVI ст.) < польск.pałasz (Булыка, Запазыч., 234). Крыніцай польск., таксама і ў інш. мовах (рус.пала́ш, ням.Pallasch) з’яўляецца венг.pallos, утворанае ад тур.pala ’меч’ (Брукнер, 392; Фасмер, 3, 191).
в. меч з но́жан — вы́нуть (извле́чь) меч из но́жен, обнажи́ть меч;
в. ра́му з акна́ — вы́нуть (вы́ставить) ра́му из окна́;
в. нагу́ са стрэ́мя — вы́нуть (вы́свободить) но́гу из стре́мени;
○ в. душу́ — вы́нуть (вы́мотать) ду́шу;
вы́мі ды палажы́ (пакладзі́) — вынь да поло́жь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Канча́ты ў фразе; калі ў віхар кінуць канчаты нуож… (Сержп., Прымхі). Параўн. ст.-бел.кончеръ (XVI ст.) ’меч з вузкім клінком’ (якое паводле Булыкі (Запаз., 170) паходзіць са ст.-польск.koncerz < чэш.koncir), укр.кінчак, рус.канчар, коннай ’тс’ < татар.kandżar, тур., крым.-татар.xandzär ’крывы кінжал’, ст.-чэш.končiiy ’востры’, koncir ’рапіра’ (Фасмер, 2, 316).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абтачы́ць, ‑тачу, ‑точыш, ‑точыць; зак., што.
1. На такарным станку ці з дапамогай якіх‑н. інструментаў надаць чаму‑н. патрэбную форму. Абтачыць дэталь.// Зрабіць роўнай, гладкая паверхню чаго‑н., апрацаваўшы яе на тачыле, бруску і пад. /уперан.ужыв.Слова — меч. Абтачыць яго — асалода, — Во аднолькава трэба ўмець і мячом, і сяўнёй валодаць.Таўбін.
2. Абгрызці, аб’есці з усіх бакоў (пра грызуноў, насякомых).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
brand1[brænd]n.
1. брэнд; гандлёвая ма́рка
2. гату́нак; я́касць;
Which brand of coffee do you prefer? Які гатунак кавы вам падабаецца больш?
3. асо́бны тып чаго́-н.
4. галаве́шка
5. кляймо́; таўро́
6.poet.меч
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
гладые́лус
(лац. gladiolus = невялікі меч)
клубнецыбульная травяністая расліна сям. касачовых з мечападобным лісцем і буйнымі кветкамі розных колераў у коласападобных суквеццях; пашырана ў Еўразіі, Афрыцы; дэкаратыўная; шпажнік.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
утопа́ющий и за соло́минку хвата́етсяпосл. калі́ то́пішся, і за бры́тву (меч) ухо́пішся.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Тыллё ‘лязо нажа’ (Касп.). Відаць, памылковы запіс, хутчэй — ‘тупая частка нажа’, параўн. тыльё (гл.), тылле́м — пра баранаванне перавернутай уверх зубамі бараной (пін., Сл. нар. мовы), дзе выступае форма Тв. скл. зборнага назоўніка ад тыл (гл.). Параўн. ід.tilek, tilik ‘заднік абутку’ (Астравух, Ідыш-бел. сл.), ст.-польск.tylec ‘кароткі меч, стылет’, якое Сяткоўскі (Studia, 181) выводзіць з чэш.týlec ‘тупы бок вострых прылад (нажа, сякеры)’. Гл. тыльё.