Рэ́нгі мн. л. ’поліўка з рыбы’ (даўг., Сл. ПЗБ). З лат. renğe ’салака’ (Сл. ПЗБ, 4, 332), параўн. яшчэ серб.-харв. ренга (ха̀ринга) ’селядзец’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Перасве́р, перасвір, перасверт ’вага-рычаг у студні з жураўлём’ (круп., барыс., ДАБМ, камент., 809; круп., Сл. ПЗБ), пірасʼвер ’тс’, пераабірай (круп., Шатал.), сюды ж перасве‑ равацца ’перавесіцца’ (паст., ігн., Сл. ПЗБ). Да пера- і асвер (гл.), якое прыйшло з лат. мовы, параўн. лат. svirat sviru ’вага- журавель (у калодзежы)’, svert ’нахіляць, вешаць, паднімаць з дапамогай рычага’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 52 і інш. літ-pa), літ. persisverti ’перавесіцца’ (Сл. ПЗБ, 3, 500).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Му́рнік, му́ршчык ’пячнік’ (брасл., Сл. ПЗБ). Рус. пск. му́рник ’муляр’, прыбалт. (Літ. і ЛатвССР) ’пячнік’. Балтызм. Параўн. літ. mũrininkas, лат. mùrnieks ’тс’ (Грынавяцкене, 3, 85).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́йсы ’сляды поту, слёз натвары’: рэйсамі пот цячэць (ЛА, 3). Месца фіксацыі (в.-дзв.) дазваляе дапусціць уплыў лат. rasot ’пацець (напр. пра вокны)’, rasains ’расісты’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́ўда ’пра плаксівае дзіця’ (карэліц., Сл. ПЗБ). Параўн. літ. raudà ’плач; лямант’, лат. raudāt ’плакаць’. Ад раўці (гл.) + суф. ‑д‑а (Сцяцко, Афікс. наз., 35).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лапе́нь, лапёня ’лапік’ (гродз.), ’акраўкі ад старога адзення’ (шчуч., Сл. паўн.-зах.) — балтызм; парах п літ. lopinys ’тс’ (Сл. паўн.-зах., 2, 621), лат. lapene ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маргаві́ца ’маланка’ (лоеў., ДАБМ, к. 311; Ян.). Балтызм. Параўн. літ. mirgė̃ti ’мігаць, мігцець’, mar̃guoti ’тс’, лат. mir̃gu, mir̂dzêt ’пералівацца, бліскаць’. Суфікс аформлен, як у лексемы бліскавіца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мя́ндры ’рагоз шырокалісты, Typha latifolia L.’ (Сл. ПЗБ). Балтызм. Параўн. літ. mėndrė, nendrė ’чарот’ (Грынавяцкене, там жа, 3, 101 і Liet. term., 183), лат. maldri ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Куме́каць ’разумець’ (Сцяшк., ТС). Рус. кумекать ’тс’ лічыцца прэфіксальным утварэннем ку‑мекаць. Суадносіны гэтых слоў з літ. mė́klinti ’думаць’, лат. meklet ’шукаць’ няясныя (гл. Фрэнкель, 428–429).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лэйдацца ’забаўляцца, бегаць’ (Сцяшк. Сл.). Відавочна, звязана па паходжанню з лайда́к, лайдава́ць, а дыфтангізацыя абумоўлена балт. формамі накшталт лат. liedoks ’распуснік’ або літ. láidyti ’хутка бегаць’, ’бадзяцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)