раскі́даць, раскіда́ць
1. aus¦einánder wérfen*; umhérwerfen* vt (наўкол); zerstréuen vt (рассыпаць);
2. (дарэмна патраціць) verschwénden vt, vertún* vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ма́рна,
1. Прысл. да прым. марны (у 1 знач.).
2. у знач. вык. Дарэмна, упустую. Колькі разоў Ларывончык рабіў спробу звязацца з іншымі партызанскімі атрадамі, але ўсё марна. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сімуля́нт, ‑а, М ‑нце, м.
Чалавек, які сімулюе што‑н., прытвараецца. [Максім:] — Доктар гаворыць, што мы сімулянты і нам пара за працу брацца. Не трэба дарэмна прычыняць іншым клопаты. Машара.
[Ад лац. simulans, simulantis.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
daremnie
1. дарэмна; дарма; марна;
2. уст. бясплатна; дармова; задарма
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Туня́цца ‘туляцца’ (Сцяшк.), ‘бадзяцца, хадзіць без мэты’ (Юрч.), туня́нне ‘лодарнічанне, бесклапотнае бадзянне’ (Юрч. Вытв.). Відавочна, звязана з тунна ‘дарэмна, марна (траціць час)’, гл. Параўн. лат. taūņât ‘быць у нерашучасці’, ‘марудзіць’, ‘бадзяцца’, ‘не брацца за работу’, taūņa ‘гультай’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
несумле́ннасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць несумленнага. Праўда адольвае крыўду, сумленныя сэрцы — несумленнасць нягоднікаў. Кучар.
2. Несумленныя паводзіны, несумленны ўчынак. Вера запэўнівала сябе, што яна зусім дарэмна падазравала Валодзю ў несумленнасці. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
vergéuden
vt растра́чваць, ма́рна тра́ціць (грошы, час)
die Zeit ~ — дарэ́мна тра́ціць [марнава́ць] час
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Бавэ́лна ’баваўняная папера, вата, бавоўна, тканіна’ (Нас., Мал.), ’шарсцяныя ніткі’ (Касп.; Карскі, Труды, 476, дарэмна сумняваецца ў гэтым значэнні слова, прапануючы ’баваўняныя ніткі’, параўн. ба́вэл). Укр. дыял. баве́лна. Непасрэднае запазычанне з польск. bawełna ’тс’, з захаваннем польскай фанетыкі. Параўн. ба́ваўна, бавоўна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дарэ́мнасць ’дарэмнасць’ (БРС, Нас.), дарэ́мны, дарэ́мна (Нас.). Укр. даре́мний, даре́мно, даре́мність ’тс’. Запазычанне з польск. daremny, daremność, daremnie. Аб запазычанні сведчыць гук «e» (зыходным тут з’яўляецца тв. склон польск. назоўніка darem, ад dar). Гл. Кюнэ, Poln., 50; Бернекер, 1, 179.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Збэ́йсаць ’згубіць’, мсцісл. ’дарэмна растраціць’ (Юрч. Фраз. 2), збайса́ць ’згубіць, аддаць, знасіць’ (Мат. Гом.), ’здратаваць, стаптаць, знішчыць’ (Бяльк.). Няясна. Магчыма, ад бэйбас, байбак ’гультай’ (гл.): *з‑бэйбас‑аць ’прагультаяваць’? Параўн. яшчэ лат. bèigts ’закончаны, згублены, мёртвы’, beĩgas ’канец, смерць’. Гл. яшчэ збэ́рсаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)