прасе́ка Ачышчаная ад лесу і кустоў паласа ў лесе, якая раздзяляе лясныя кварталы, служыць граніцай участка, дарогай (БРС). Тое ж просека (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
сілкава́ццанесов.
1.разг. подкрепля́ться;
с. пе́рад даро́гай — подкрепля́ться пе́ред доро́гой;
2.тех. пита́ться;
ля́мпачкі ~ку́юцца ад пахо́днай электраста́нцыі — ла́мпочки пита́ются от похо́дной электроста́нции;
3.возвр., страд. подкрепля́ться; пита́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
-сюль у прыслоўях адсюль, дасюль, пасюль (ТСБМ) і пад., ст.-бел.отсюль, досюль (Альтбаўэр). Пачатковы элемент узыходзіць да ўказальнага займенніка *sь (гл. сей), другая частка да канцавой партыкулы *lě‑/*‑li; фанетычныя змены па аналогіі з адкуль, пакуль, адтуль і пад., дзе мяркуецца зыходнае ô, параўн. рус.отко́ль ’адкуль’ (Шуба, Прыслоўе, 116), параўн. беласт.сёлю, сю́лю ’гэтай дарогай, што ўяўляе’, паводле Громыка (Зб. памяці Закрэўскай, 147), Тв. скл. адз. л. старых ‑ĭ‑асноў, параўн. сель, гл. Магчымасць кантамінацыі з сюды (гл.), параўн. ESJSt, 13, 799.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
згада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Разм.
1. Успомніць, прыгадаць. Хачу згадаць я светлы час, Што да жыцця паклікаў нас, Паход Кастрычніцкі згадаць, Аб людзях бедных расказаць.Куляшоў.
2. Угадаць, прадбачыць. Што пачнецца раней — наступленне ці блакада — вельмі цяжка згадаць.Брыль.Напэўна, праведаў вораг, Згадаў па тваёй хадзе, У які ты імкнешся горад, Якою дарогай ідзеш.Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́ган, ‑у, м.
1.Дзеяннепаводледзеясл. выганяць — выгнаць (у 1 знач.).
2. Месца каля вёскі, дзе пасецца жывёла, птушка. Тамаш перавёў позірк на выган, там Лукаш пасвіў кароў, якія разбрыліся па пашы.Гурскі.// Палоса зямлі для прагону жывёлы на пашу. Гнаць каровы на папас праз выган. □ Зялёным выганам-дарогай Пад берасцяны гул трубы Пляцецца статак крутарогіх.Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тэ́ньдэ, тэ́ньдыка ‘там, недалёка’ (столін., Бел. дыял. 1, Клундук). Магчыма, запазычанне з польск.tędy ‘той дарогай, праз тое месца’, якое да прасл.*tǫdy, варыянты *tǫdě, *tǫde ад указальнага займенніка *tъ, які ў заходніх славян выступае ў форме м. р. *tъnъ (< *tъ і *nъ, гл. той, ён), гл. Борысь, 630–631. Фанетычна, словаўтваральна і семантычна адаптаванае на заходнепалескай глебе. Параўн., аднак, серб.косава-мятох.тонде ‘там’, для якога прапануецца спалучэнне ўказальнага займенніка з онде ‘там’ (ESSJ SG, 2, 683). Утварэнне з часціцай *te па ўзоры вэнь, вэньдзека ‘вунь’ (гл.)?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АКВЕДУ́К
(ад аква... + лац. duco вяду),
вадавод (канал, труба) для падачы вады ў населеныя пункты, арашальныя і гідраэнергет. сістэмы з размешчаных вышэй за іх крыніц. Акведукам наз. таксама частку вадавода ў выглядзе моста над ракой, дарогай, ярам. Акведук вядомы з 2-га тыс. да н.э. ў краінах Стараж. Усходу, Стараж. Грэцыі (з 7 ст. да н.э.) і Стараж. Рыма (з 4 ст. да н.э.). У сучасных арашальных і гідраэнергет. сістэмах маставыя часткі акведука робяць з бетону, жалезабетону, металу, каменю ці дрэва. Найб. пашыраны акведук, у якіх сценкі латка ці трубы — нясучыя пралётныя канструкцыі моста.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
практыкава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак.
1.што. Прымяняць на справе, на практыцы. Практыкаваць стварэнне комплексных брыгад.
2. Праходзіць практыку (у 4 знач.). Студэнты практыкуюць у клініцы.
3.каго-што. Пастаяннай работай, практыкай развіваць што‑н., прывіваць якія‑н. навыкі. Старыя шпакі, відавочна, практыкавалі маладых у лятанні, каб умацаваць іх крыл[ы] перад дарогай у вырай.Колас.
4.Уст. Займацца ўрачэбнай ці юрыдычнай практыкай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уто́млены, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад утаміць.
2.узнач.прым. Абяссілены, змораны цяжкай працай ці якім‑н. іншым заняткам. Не раз, утомлены дарогай, Жыццём вясны мае ўбогай, К табе я ў думках залятаю І там душою спачываю.Колас.// Які выражае зморанасць. Куды старая выбралася з дому? Праведаць сына? Ці паклікаў зяць?.. Пагляд утомлены не мог сказаць.Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шлі́хта1, ‑ы, ДМ ‑хце, ж.
Спец. Клейкі, ліпкі раствор, якім праклейваюць аснову тканіны, каб надаць ёй трываласць і гладкасць.
[Ням. Schlichte.]
шлі́хта2, ‑ы, ДМ ‑хце, ж.
Роўна, акуратна складзены рад ці некалькі радоў чаго‑н. (звычайна будаўнічых матэрыялаў); штабель. На беразе за дарогай вялікія шліхты бярвення.Пташнікаў.Кавалак [бервяна] паслушна лёг на вызначанае яму месца на версе шліхты.Крапіва.
[Ням. Schlichte.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
