1. Вялікі плоскі камень або кавалак металу і пад. з плоскай роўнай паверхняй. З цяжкіх гранітных пліт узняўся маўзалей.Танк.Прыстань шырокая, доўгая, роўная, прасторная, акуратна вылажана гладкімі каменнымі плітамі і заліта асфальтам, абсаджана двума радамі каштанаў.Колас.Рудзенькая дарожка да самага ганка была высыпана жоўтым пяском і выкладзена бетоннымі плітамі.Місько.
2. Кухонная печ з канфоркамі. — Хацелася б, сынок, каб і ты быў такі спагадлівы і уважлівы да людзей, — зазначыла маці і адышлася да пліты гатаваць снеданне.Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маста́к, ‑а, м.
1. Творчы работнік у галіне выяўленчага мастацтва (жывапісец, графік, скульптар). Мастак-дэкаратар. Мастак-карыкатурыст. □ Пакуль мастак піша партрэт Роліча, я размаўляю з старым рыбаком.В. Вольскі.
2. Чалавек, які творыць у галіне мастацтва, літаратуры. Мастак слова. □ Чорны — раманіст-эпік, мастак-мысліцель, мастак-інтэлектуаліст. Для яго адным з важнейшых прынцыпаў быў прынцып гістарызму.Дзюбайла.
3. Пра таго, хто дасягнуў высокай дасканаласці ў якой‑н. справе. [Сушылаў] не толькі ўмеў паляваць і рыбачыць, але і гатаваць быў мастак.Шамякін.[Глеб:] — Гаварыць ты не мастак, гэта я ведаю, а думаць над сваім жыцыём кожны павінен.Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гатава́цца, ‑туюся, ‑туешся, ‑туецца; незак.
1.(1і2ас.неўжыв.). Варыцца (пра ежу). На кастры ў чыгунку гатавалася юшка.Гамолка.// Кіпець, кіпяціцца (пра ваду, чай).
2.дачаго або зінф.Разм. Рыхтавацца да чаго‑н., наважвацца зрабіць што‑н. Гатавацца да ад’езду.// Вывучаць што‑н., рыхтавацца да якой‑н. дзейнасці. Новае месца, новыя людзі і тая работа ў школе, якую трэба было распачынаць на гэтых днях і да якой .. [Лабановіч] так доўга гатаваўся, — усё гэта займала яго думкі, і яму было лёгка і добра.Колас.
3.Зал.дагатаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вары́ць, вару, варыш, варыць; незак., што.
1.Гатаваць страву, пітво кіпячэннем на агні. Варыць бульбу. □ Была зроблена ў зямлі такая печка, дзе на малым агні можна было грэць ваду, сёе-тое варыць, пячы.Кулакоўскі.
2. Вырабляць што‑н. шляхам кіпячэння, плаўлення і пад. Варыць мыла. Варыць сталь. Варыць шкло.
3. Рабіць зварку металічных прадметаў і іх частак; зварваць. Дванаццаць сутак брыгада амаль не выходзіла з дэпо. Алена варыла бранявыя пліты.Сабаленка.
4.безас. Пра душнае, гарачае надвор’е. — Варыць, як на дождж... — азваўся Пятро.Капыловіч.
•••
Варам (варма) варыць — вельмі душна, горача (пра надвор’е).
Галава варыцьукагогл. галава.
Мазгі (не) варацьгл. мозг.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
brew2[bru:]v.
1. вары́ць пі́ва
2. зава́рваць; насто́йвацца (пра чай або каву);
freshly brewed tea свежапрыгатава́ны чай
3. (up) набліжа́цца (пра што-н. непрыемнае);
A storm/trouble is brewing. Набліжаецца навальніца/бяда.
Whose turn is to brew up? Чыя чарга гатаваць чай/каву?
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
poach[pəʊtʃ]v.
1.гатава́цья́йкі ў спецыя́льнай пасу́дзіне над кіпя́чай вадо́й; вары́ць мя́са альбо́ ры́бу ў кі́пені
2. палява́ць без дазво́лу, займа́цца браканье́рствам
3. перама́ньваць (каго-н.) на свой бок;
Foreign football clubs se em to be poaching all our best players. Здаецца, замежныя футбольныя клубы пераманьваюць нашых лепшых ігракоў.
4. незако́нна перайма́ць, прысво́йваць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Со́чыва ‘варэнне’ (Байк. і Некр.), ‘малачко з расцёртых канапель або маку’ (Ласт.), укр.соче́ва ‘зерне сачыўкі’, рус.со́чиво ‘сок, малако з льнянога семені’, ст.-рус.сочиво ‘зерне сачыўкі’, славен.sočivje ‘стручковыя плады; гародніна’, sočȋvo ‘бабовыя’, серб.со̏чӣво ‘тс’, харв.чак.sȍčivo ‘тс’, балг.со́чиво ‘суп’, макед.дыял.сочиво ‘фасоля’, ст.-слав.сочиво ‘сачыўка’. Прасл.*sočivo, вытворнае ад *sokъ, гл. сок (Фасмер, 3, 731; ЕСУМ, 5, 364). Рэканструкцыя першаснага значэння ‘ежа, яда’ на базе каузатыва *sočiti ‘рабіць мокрым, мачыць’ > ‘гатаваць’ па тыпу варыць — варыва (гл. Фурлан у Бязлай, 3, 282–283) падаецца верагоднай, аднак патрабуе дадатковай аргументацыі, параўн. Куркіна, Этимология–1994–1996, 206. Гл. таксама сачыўка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
beréiten
I
1.
vt
1) падрыхто́ўваць, рыхтава́ць
2) гатава́ць (страву)
3) прычыня́ць; учыня́ць
2.
(sich)
(zuD) рыхтава́цца (да чаго-н.)
II
*vt
1) аб’язджа́ць (каня)
2) аб’язджа́ць ко́нна (мясцовасць)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ánrichten
vt
1) гатава́ць, запраўля́ць, падава́ць (страву)
2) учыні́ць, нарабі́ць (бяды і г.д.)
was hast du da ángerichtet? — што [чаго́] ты там нарабі́ў?
3) вайск. візі́раваць, наво́дзіць на (які-н.) аб’е́кт
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
пры́цемак, ‑мку, м.
Паўзмрок, паўцемра адразу пасля захаду сонца або перад усходам сонца. У ранішнім прыцемку .. [дарога] нагадвала рэчышча, а купкі чорных дрэў здаваліся падобнымі на скалы.Мележ.Улетку на вёсцы спаць кладуцца з прыцемкам.Сачанка.// Паўзмрок, паўцемра ў дрэнна асветленым памяшканні, месцы. — Не спяшайся запальваць агню. Пасядзім лепш у прыцемку. Нашто ж, каб вокны свяціліся.Машара.А ў прыцемку варот, густой імглой прыкрыты, Як здань мінулага, стаіць стары гандляр.Панчанка.Гадзіннік здаўся.. [Валі] прыгажэйшым, як у магазіне, бо там прыцемак кідаў цень на яго беленькі цыферблат.Пестрак.
•••
На прыцемку — адразу пасля захаду сонца або перад усходам сонца. Толькі на прыцемку.. [Насця] пачне гатаваць страву.Жычка.У панядзелак Янка ўстаў на прыцемку.Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)