Набудава́ць ’набраць, накласці поўную пасудзіну’ (ушацк., Нар. лекс.), набудава́цца ’наесціся’ (полац., Нар. лекс.). Хутчэй за ўсё ад бутава́ць ’напіхваць’ з ад’ідэацыяй да будава́ць ці ў выніку азванчэння т у інтэрвакальным становішчы.
2. Пачаць будаваць што‑н.; закласці. Аснаваць падмурак.// Паставіць, устанавіць. І зноў на тым самым селішчы хату аснавалі.Сачанка.
3.перан. Тое, што і заснаваць (у 1, 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Галадо́ўля ’голад, галадаванне’ (БРС, Касп., Шат.). Як і галадо́ўка, утварэнне ад дзеяслова галадава́ць. Суф. ‑оўля звычайна з’яўляецца пры вытворных назоўніках (для абазначэння дзеяння) ад дзеясловаў з марфемай *ov‑ (*‑ou̯‑): будава́ць — будоўля і г. д.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Ста́віць ‘размяшчаць, умацоўваць вертыкальна’, ‘расстаўляць’, ‘будаваць’ (ТСБМ, Бяльк., Стан., Сл. ПЗБ, ЛА, 4), ст.-бел.ставити ‘тс’ (Альтбаўэр). Параўн. укр.ста́вити, рус.ста́вить, ст.-рус.ставити, польск.stawić, в.-луж.stawić, н.-луж.stawiś, чэш.staviti, славац.staviť, славен.stáviti, серб.-харв.ста̏вити, балг.ста́ви, макед.стави, ст.-слав.ставити. Прасл.*staviti ‘рабіць так, каб нешта стаяла’ — каузатыў ад прасл.*stojati (гл. стаяць), мае адпаведнікі ў літ.stovė́ti ‘стаяць’, лат.stãvêt ‘тс’, гоц.stōjan ‘накіроўваць’ і інш. Гл. Фасмер, 3, 742 з літ-рай; Борысь, 576; Глухак, 582; Бязлай, 3, 313–314; Махэк₂, 575–576; Скок, 3, 330–333; Траўтман, 283–284; ЕСУМ, 5, 389 390. Непакупны (Связи, 68–69) звяртае ўвагу таксама на семантычны паўночнаславянскі (і славенскі) пераход ‘ставіць, паднімаць’ → ‘будаваць’, які мае працяг у балцкіх (літ.statýti ‘ставіць’ і ‘будаваць’) і германскіх (ням.aufstellen) мовах, аднак не характэрны для рускай мовы, што недакладна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
zímmern
vt, vi цясля́рыць, майстрава́ць; будава́ць
sich (D) séine Zúkunft ~ — уладко́ўваць сваю́ бу́дучыню
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
праці́віцца, ‑ціўлюся, ‑цівішся, ‑цівіцца; незак.
Выказваць нязгоду, супраціўляцца. Пачалі будаваць дарогу праз балота. Старыя працівіліся, але моладзь не ўтаймавалася, пакуль не ўзяла верх.Чарот.Дзеду Талашу не сядзіцца ў хаце, але і ад хаты адрывацца не выпадае, тым болей, што бабка Наста працівіцца гэтаму.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пясо́к, -ску́, м.
1. Сыпкія часцінкі кварцу або іншых цвёрдых мінералаў.
Рачны п.
Жоўты п.
Будаваць на пяску што-н. (перан.: на ненадзейнай аснове). П. сыплецца з каго-н. (перан.: пра вельмі старога чалавека; разм.).
2.мн. -скі́, -ско́ў. Прасторы, пакрытыя пяском.
Зыбкія пяскі.
◊
Цукровы пясок — цукар у дробных крупінках у адрозненне ад пілаванага, колатага.
|| памянш.пясо́чак, -чку, м. (да 1 знач.).
|| прым.пясо́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).
П. колер (карычнева-жоўты).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Скле́ціць (sklécić) ‘абы-як збудаваць драўляную будыніну’ (Варл., Сцяшк. Сл.), ‘паставіць хату ў выглядзе клеці’ (Байк. і Некр.), ‘скласці ў клетку (дровы)’ (Сцяшк. Сл.). Да клець (гл.); у першым значэнні, мажліва, з польск.sklecić ‘тс’, параўн. klecić ‘будаваць абы-як’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кваліфіка́цыя, ‑і, ж.
1.Дзеяннепаводлезнач.дзеясл. кваліфікаваць.
2. Ступень годнасці, падрыхтаванасці да якой‑н. працы. Рабочы сярэдняй кваліфікацыі. Спецыяліст высокай кваліфікацыі. Павышаць кваліфікацыю.
3. Прафесія, спецыяльнасць. Набыць кваліфікацыю. □ Каб добра, якасна будаваць, трэба, каб у брыгадзе былі людзі некалькіх кваліфікацый: цесляры, муляры, тынкоўшчыкі.Кулакоўскі.
[Ад лац. qualis — якой якасці і facere — рабіць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)