сашчыпа́ць сов.

1. сощипа́ть;

аве́чкі ~па́лі ўсю траву́ — о́вцы сощипа́ли всю траву́;

с. скары́нку з буха́нкі хле́ба — сощипа́ть ко́рку с буха́нки хле́ба;

2. исщипа́ть;

с. усе́ ру́кі — исщипа́ть все ру́ки

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ручы́цца, ру́чыцца; незак.

Разм.

1. Весціся; добра гадавацца, пладзіцца. Даніла — хлопец станавіты, Марына — болей бы такіх. Пайшло дабро ручыцца ў іх. Колас. А каты Заблоцкім ручацца .. От каб гэтак, як каты, авечкі ручыліся. Калюга. Як гаспадар каля жывёлы мучыцца, то жывёла ручыцца. Прыказка.

2. (звычайна з адмоўем). Удавацца, шанцаваць; надарацца. Убачыць усё хацеў Ахрэма, ды ніяк не ручылася сустрэча. Баранавых.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АЎЧЫ́НА,

шкура, знятая з авечкі. У залежнасці ад якасці аўчыну выкарыстоўваюць на кажухі, паўкажушкі (аўчына грубашэрсных і паўгрубашэрсных авечак; найлепшая кажуховая аўчына з раманаўскай пароды авечак), на футра (з авечак танкарунных і паўтанкарунных парод). Аўчыну можна імітаваць пад дарагое футра — выдры, нутрыі, коціка. З астатняй аўчыны вырабляюць скуру для абутку, адзення, галантарэі.

т. 2, с. 124

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

праню́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., пра каго-што і без дап.

Разм.

1. Нюхаючы, прынюхваючыся, выявіць прысутнасць каго‑, чаго‑н. Ваўкі, значыць, пранюхалі, што на востраве цяляты ды авечкі, .. пераплылі на востраў ды ўсіх і зарэзалі... В. Вольскі.

2. Даведацца аб чым‑н. тайным, што трымаецца ў сакрэце. Фашысты пранюхалі нешта падазронае, схапілі Кузьму і яго жонку. Новікаў. Сяміздраў недзе пранюхаў, што яго збіраюцца раскулачваць. Шчарбатаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Маха́йло ’трэці ход гульні ў скокі, які заключаецца ў пераскокванні з квадрата ў квадрат, махаючы перад сабой нагою’ (ТС). Да маха́ць (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко, Афікс. наз., 94. Суфікс ‑йло, магчыма, з’яўляецца сярэднім звяном у пераходзе прасл. ‑dlo/‑lo (?). Аналагічныя палескія ўтварэнні: трымпа́йло ’кавалак палена, дручка на шыі ў авечкі, які перашкаджае ёй далёка адбягаць ад стада’, прозвішча Кічкайла.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

АДЭНАМАТО́З ЛЁГКІХ

(ад адэнома + ... оз),

хранічная вірусная хвароба жывёл. Характарызуецца развіццём шматлікіх залозападобных разрастанняў у лёгачнай парэнхіме. Пашырана амаль ва ўсіх краінах свету, адзначаецца і на Беларусі. Хварэюць авечкі, козы, менш каровы, коні, сабакі, мышы, некаторыя рыбы. Узбуджальнік — рэтравірус тыпу С. Заражэнне паветрана-кропельным шляхам. Інкубацыйны перыяд ад некалькіх месяцаў да некалькіх гадоў. Лятальнасць ад 50 да 80%.

т. 1, с. 146

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Пая́рак, пая́ркі ’вясенняя воўна ад першай стрыжкі ягнят’, ’ягняты, якіх стрыгуць упершыню’, ’маладыя авечкі’ (ТСБМ, Уладз., Касп.). Укр. поя́рок ’воўна з маладых ягнят’, рус. поя́рок ’воўна ягнят першай стрыжкі’. Усходнеславянскае. Узнікла з выразу поꙗрѣ ’пасля вясны’. Да па (< прасл. po‑) і яравы́ (гл.). Магчыма, калісьці было пашырана і ў іншых славян, параўн. польск. jary ’вясенні, першай стрыжкі (пра воўну)’ (Фаліньска, Pol. sl. tkackie, 1, 87).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Жуль-жуль-жуль ’выгук для падзывання авечак (міёр., Шатал.). Параўн. славен. žûžka ’імя чорнай авечкі’. Магчыма, корань *geu‑ з пашырэннем ‑l‑ са значэннем ’скручваць, згінаць’ (Покарны, 1, 397) > *žul‑. Сярод слоў і.-е. моў, узыходзячых да гэтага кораня, есць словы са значэннем ’кучары’ (с.-іран. gūaire), ’галава’ (ням. Küllbock і Kielbock ’бязрогі баран’). Але пэўнасці ў такой рэканструкцыі няма, паколькі нам не вяло мы іншамоўныя паралелі гэтага выгуку’. Няясна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

перабе́гчы сов.

1. в разн. знач. перебежа́ть;

п. ву́ліцу — перебежа́ть у́лицу;

п. ў ла́гер праці́ўніка — перебежа́ть в ла́герь проти́вника;

2. пробежа́ть ми́мо;

аве́чкі ~глі свой двор — о́вцы пробежа́ли ми́мо своего́ двора́;

◊ п. даро́гу — перебежа́ть доро́гу

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

АБДУ́ЛАЎ Восіп Навумавіч

(16.11.1900—14.6.1953),

рус. акцёр. Нар. арт. Расіі (1944). Сцэн. дзейнасць пачаў у 1918. З 1943 у Маскоўскім т-ры імя Массавета. Яркі характарны акцёр. Яго мастацтву ўласцівы віртуозная тэхніка, камедыйнасць і тонкі гумар. Сярод лепшых роляў: Лыняеў («Ваўкі і авечкі» А.Астроўскага), Дзядзька Васа («Пані міністэрша» Б.Нушыча) і інш. Здымаўся ў кіно: Джон Сільвер («Востраў скарбаў»), Грэк Дымба («Вяселле» паводле А.Чэхава). Дзярж. прэмія СССР 1951.

т. 1, с. 18

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)