а́мпула

(лац. ampulla)

1) герметычна запаяная шкляная пасудзіна невялікіх памераў, у якой у стэрыльным выглядзе захоўваецца пэўная доза лякарства, раствору, крыві і інш.;

2) расшыраная частка полага органа, які мае трубчастую будову (напр. слёзнага канала, прамой кішкі).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

бу́ферны

(ад буфер)

1) які мае адносіны да буфера;

2) перан. прамежкавы, які паслабляе сутыкненне варожых бакоў;

б-ая дзяржава — звычайна слабая ў ваенных і палітычных адносінах краіна, якая знаходзіцца паміж тэрыторыямі або сферамі ўплыву вялікіх дзяржаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

дзю́бель

(ням. Dübel = шып)

металічны або пластмасавы стрыжань, які адным канцом забіваецца ў сцяну, а ў другім канцы мае адтуліну з разьбой, куды ўвінчваецца шруба; выкарыстоўваецца для прымацоўвання электрычных правадоў, карнізаў для штор, кніжных паліц і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

зігамо́рфны

(ад гр. zygon = пара, двое + -морфны)

які мае дзве формы;

з-ая кветка — кветка, праз якую можна правесці толькі адну плоскасць сіметрыі, што дзеліць кветку на дзве роўныя часткі, напр. кветка анюціных вочак браткоў (параўн. актынаморфны).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

інструмента́льны

(с.-лац. instrumentalis)

1) які мае адносіны да інструментаў, звязаны з іх вырабам (напр. і. склад, і. цэх);

2) які прызначаны для выканання на музычных інструментах або выконваецца імі (напр. і-ая п’еса, і-ая музыка).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

па́сквіль

(іт. pasquillo, ад Pasquino = імя рымскага башмачніка 15 ст., які пісаў з’едлівыя эпіграмы на высокапастаўленых асоб)

зняважлівы, паклёпніцкі твор, які мае на мэце зганьбаваць, скампраметаваць асобнага чалавека, групу людзей, сацыяльную з’яву або пэўны, часцей прагрэсіўны, кірунак.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

пірамі́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -мі́д, ж.

1. Мнагаграннік, асновай якога з’яўляецца многавугольнік, а астатнія грані — трохвугольнікі з агульнай вяршыняй.

2. Вялікае каменнае збудаванне такой формы — грабніца фараонаў у Старажытным Егіпце.

3. Група складзеных прадметаў, якая мае шырокую аснову і звужаецца ўверсе.

Вінтоўкі ў пірамідзе.

4. Гімнастычная або акрабатычная фігура ў форме піраміды з групы людзей.

5. Станок для захоўвання вінтовак (спец.).

6. Гульня на більярдзе, пры якой шары складваюцца ў выглядзе трохвугольніка і пры дапамозе кія ўдарным шаром разбіваюцца і заганяюцца ў лузы.

|| прым. пірамі́дны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

скава́ць, скую́, скуе́ш, скуе́; скуём, скуяце́, скую́ць; скуй; скава́ны; зак.

1. што. Зрабіць каваннем.

С. сякеру.

2. што. Злучыць пры дапамозе кавання.

С. звёны ланцуга.

3. каго-што. Надзець кайданы, аковы або злучыць кайданамі з кім-н.

С. злачынцаў.

4. перан., каго-што. Пазбавіць свабоды, лёгкасці ў рухах, дзеяннях.

Трывога скавала мае думкі.

С. сілы ворага.

5. перан., што. Зрабіць цвёрдым, нерухомым, замарозіўшы.

Мароз скаваў возера.

Зямлю скавала (безас.) ранавата.

|| незак. ско́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. ско́ўванне, -я, н. і ско́ўка, -і, ДМ -ко́ўцы, мн. -і, -ко́вак, ж. (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сла́бы, -ая, -ае.

1. Які мае малую сілу, магутнасць.

С. чалавек.

С. рухавік.

2. Нездаровы, хваравіты.

Слабая бабуля.

Слабыя нервы.

3. Які не вызначаецца моцным характарам; нястойкі.

Слабая натура.

Слабая воля.

4. Нязначны, малы.

Слабая падтрымка.

С. ўдзел.

5. Дрэнны, няўмела падрыхтаваны, выкананы недастаткова ўмела і пад.

С. вучань.

С. раман.

Сын с. ў матэматыцы.

6. Ненасычаны, нямоцны.

С. раствор солі.

Слабая гарэлка.

7. Нямоцна нацягнуты, свабодны.

Лейцы слаба (прысл.) нацягнуты.

◊

Слабае месца або слабы бок каго-чаго (разм.) — недахоп чый-н. або чаго-н.

|| наз. сла́басць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

слуп, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Бервяно, тоўсты брус, умацаваныя вертыкальна.

Тэлеграфны с.

2. перан., чаго або які. Маса чаго-н., што рухаецца, ляціць, падымаецца ўверх (пра дым, пыл і пад.).

С. пылу.

С. мошак.

3. Пра тое, што мае вертыкальна-падоўжаную форму.

С. ртуці ў тэрмометры.

◊

Геркулесавы слупы —

1) старажытная назва Гібралтарскага праліва, які, паводле ўяўлення старажытных народаў, лічыўся «краем свету», месцам, дзе канчаецца суша;

2) перан. мяжа чаго-н.

Стаяць слупам — стаяць нерухома (разм., неадабр.).

|| памянш. слупо́к, -пка́, мн. -пкі́, -пко́ў, м.

|| прым. слупавы́, -а́я, -о́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)