ударо́жыцца, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; зак.

Разм. Панадзіцца хадзіць куды‑н., рабіць што‑н. // Абраць для сябе які‑н. занятак. [Дзед Мікалай:] — Праўда, на сына мала было надзеі: ударожыўся ён па лясной часці. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уме́сці, умяту, умяцеш, умяце; умяцём, умецяце, умятуць; пр. умеў, умяла, ‑ло; заг. умяці; зак., што.

1. Замесці што‑н. куды‑н.

2. Разм. З’есці што‑н. хутка або прагна. Умесці яечню.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

патро́н​1

(ням. Patrone, ад фр. patron)

1) гільза з капсулем, зарадам і куляй або шротам;

2) прыстасаванне, куды ўкручваецца электрычная лямпачка пры далучэнні да электрасеткі;

3) прыстасаванне ў такарным і свідравальным станку для замацавання дэталі, якая апрацоўваецца.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Амша́лы ’пакрыты мохам’ (БРС, КТС), амшанік ’будынак, куды ставяць вуллі з пчоламі на зіму’ (Мат. Гродз., Інстр. I), амшэннік ’будынак, праканапачаны мохам’ (Касп.), амшара ’імшара’ (Гарэц., Др.-Падб., БРС, Бяльк., Касп., Нас., КТС, Яруш.), амшарына ’тс’ (Шат., Касп.), амшыць ’перакладаць мохам’ (Нас., Касп.), амшэнь пограб з надрубленым верхам’ (Бяльк.), омшарник (Мат. Смал.) да мох (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Каба́к 1 ’карчма’ (КТС). Крыніца — рус. літар. мова, куды слова запазычана або з н.-ням. дыял. форм тыпу kabacke, kaback ’халупа’ або з усходу; агляд меркаванняў гл. Фасмер, 2, 148.

Каба́к 2 ’гарбуз’ (Мат. Гом.). Пранікненне з суседніх рускай або ўкраінскай моўных тэрыторый, дзе кабак, кабачок — адзін з відаў расліны Cucurbita. Параўн. кабачок (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Матля́цца, матля́тыса ’хістацца, знаходзячыся ў вісячым становішчы, вісючы, хістацца туды-сюды, з боку ў бок’ (ТСБМ, ТС; пін., Нар. лекс.), ’боўтацца’ (Ян.), ’ухіляцца ад працы, хадзіць без справы’ (шкл., Мат. Маг.), матля́ць ’матаць, размахваць, хістаць чым-небудзь’ (ТСБМ, ТС), матляну́цца ’матнуцца, памкнуцца, паспяшацца куды-небудзь’ (Нар. Гом.). Укр. мотля́тися, мо́тлятися. Да матла́ць < мата́ць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тыя́ра ‘галаўны ўбор старажытных усходніх цароў; мітра Рымскага Папы’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Ласт.). Праз ст.-рус., царк.-слав. тиара (з XI ст.) запазычана са ст.-грэч. τιάρα ‘галаўны ўбор персідскіх цароў, чалма’, куды трапіла з персідскай мовы (Фасмер, 4, 55; ЕСУМ, 5, 577; Голуб-Ліер, 462). Для беларускай назвы магчыма пасрэдніцтва лац. tiāra ‘мітра’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

éinräumen

vt

1) уступа́ць

2) дава́ць (права)

3) (in A) прыма́ць (куды-н.)

die Wóhnung ~ — абсталёўваць кватэ́ру

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

зае́зд Дарога, вельмі вузкі праезд у лесе, паміж пабудовамі, куды можна заехаць толькі заднім ходам або дзе нельга развярнуцца (Слаўг.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

паспе́ць², -е́ю, -е́еш, -е́е; зак.

Зрабіць што-н., прыбыць куды-н. своечасова, у тэрмін.

П. усё прыгатаваць да прыходу гасцей.

П. на цягнік.

◊

Не паспеў (што-н. зрабіць), як... — ледзь было што-н. зроблена, ледзь адбылося што-н., як наступіла іншае.

Не паспеў я азірнуцца, як яны ўжо і паехалі.

|| незак. паспява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)