Verbum

кало́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.

1. Невялікая калода; тое, што і калода (у 1 знач.).

Парэзаць бярозу на калодкі.

2. Кусок дрэва, які служыць асновай у некаторых інструментах, прыборах.

К. рубанка.

3. Кусок дрэва, выструганы ў форме ступні, які выкарыстоўваецца пры пашыве абутку; капыл.

Выплятаць лапці на калодцы.

4. Сярэдняя частка кола, у якой умацоўваюцца спіцы.

Колы па калодкі ў гразі.

5. Планка для мацавання на грудзях ордэнаў, медалёў ці ордэнскіх стужак.

Ордэнская к.

|| памянш. кало́дачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. кало́дачны, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.).

пале́зці, -зу, -зеш, -зе; пале́з, -зла; пале́зь; зак.

1. Пачаць лезці (у 1, 3 і 7 знач.).

П. на дрэва.

Хлапчукі палезлі ў сад.

П. біцца.

П. ў кішэнь.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пачаць выпадаць (пра валасы, поўсць).

Валасы ўжо палезлі.

па́льма, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

Паўднёвае вечназялёнае дрэва з прамым негалінастым ствалом і кронай з перыстых або веерападобных лістоў.

Какосавая п.

Фінікавая п.

◊

Пальма першынства — першае месца ў дасягненні чаго-н., перавага ў чым-н. [ад звычаю ў Старажытнай Грэцыі ўзнагароджваць пераможцу ў спаборніцтвах пальмавай галінкай або вянком].

|| прым. па́льмавы, -ая, -ае.

Пальмавая галіна.

Пальмавы алей.

гравю́ра, -ы, мн. -ы, -вю́р, ж.

1. Малюнак, выразаны на гладкай паверхні якога-н. цвёрдага матэрыялу (металу, дрэва, шкла), а таксама адбітак такога малюнка на паперы.

Г. на медзі.

2. Від графікі, які ахоплівае творы, выкананыя такім спосабам.

|| прым. гравю́рны, -ая, -ае.

Гравюрная тэхніка.

нагну́ць, -гну́, -гне́ш, -гне́; -гнём, -гняце́, -гну́ць; -гні́; -гну́ты; зак.

1. што. Сагнуўшыся, нахіліць, накіраваць уніз.

Н. галаву.

Н. галінку дрэва.

2. чаго. Нарабіць, нарыхтаваць нейкую колькасць чаго-н. гнутага.

Н. дуг.

|| незак. нагіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 знач.); наз. нагіна́нне, -я, н.

клён, -а і -у, м.

1. -а, мн. клёны, -аў і кляны́, -о́ў. Дрэва сямейства кляновых з шырокімі, у большасці відаў фігурнымі лістамі.

2. -у. Драўніна гэтай расліны.

Начоўкі з клёну.

|| памянш. клёнік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).

|| прым. кляно́вы, -ая, -ае.

зале́зці, -зу, -зеш, -зе; -ле́з, -ле́зла; -ле́зь; зак.

1. на што. Падняцца, забрацца.

З. на дрэва.

2. у што. Увайсці, пранікнуць куды-н. (разм.).

З. ў машыну.

З. ў ваду.

З. ў кішэню.

◊

Залезці ў доўг — стаць даўжніком каго-н.

|| незак. зала́зіць, -а́жу, -а́зіш, -а́зіць.

згуртава́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ту́ецца; зак.

1. Сабрацца ў гурт.

Каля дрэва згуртавалася цэлая грамада людзей.

2. перан. Дасягнуць аднадушнасці ў поглядах, дзеяннях.

З. вакол думкі вучоных.

|| незак. згурто́ўвацца, -аецца; наз. згурто́ўванне, -я, н.

|| наз. згуртава́нне, -я, н. (да 2 знач.).

разе́ц, -зца́, мн. -зцы́, -зцо́ў, м.

1. Рэжучы інструмент для апрацоўкі металу, дрэва і іншых цвёрдых матэрыялаў.

Р. скульптара.

2. Пярэдні парны зуб плоскай формы.

Сківіца мае чатыры разцы.

3. перан. Пра майстэрства, манеру, стыль скульптара.

Адразу бачны р. мастака.

|| прым. разцо́вы, -ая, -ае.