сканда́л, ‑у, м.
1. Падзея, якая ганьбіць яе ўдзельнікаў, ставіць іх у няёмкае становішча. Я думаў, што зараз будзе вялікі скандал, бо я не толькі не змагу сказаць ніводнага слова, але і павалюся на сцэне. Рамановіч.
2. Сварка з крыкам, бойкай і пад. Саўка Мільгун.. нечакана змяніў свае паводзіны і скончыў скандалам і яшчэ нырнуў яго, войта, нажом у бок. Колас. Рэўнасць і крыўда штурхалі Веру Антонаўну на скандал. Карпаў. Усё абышлося ціха, без скандалу. Васілевіч.
[Фр. scandale.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
супрацьстая́ць, ‑стаю, ‑стаіш, ‑стаіць; незак., звычайна каму-чаму.
1. Быць супрацьпастаўленым, супрацьлеглым у адносінах да каго‑, чаго‑н. Станоўчы герой Змітрака Бядулі супрацьстаіць існуючаму ладу ў асноўным сваімі маральнымі і сацыяльнымі запатрабаваннямі. Каваленка. Лявону супрацьстаіць у п’есе дружны калектыў калгаснікаў, у тым ліку і жонка з дачкою. Гіст. бел. сав. літ.
2. Захоўваць устойлівае становішча пад уздзеяннем чаго‑н. Супрацьстаяць парывам ветру. // Супраціўляцца, аказваць супрацьдзеянне. Супрацьстаяць знешнім уплывам. / Пра ўзброеныя сілы. войска ў вайне, бітве і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тае́мнасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць таемнага. Таемнасць становішча. □ Спярша яму было крыху смешна, але па меры таго, як сама апавядальніца ўсё больш і больш захоплівалася таемнасцю здарэння, Лабановіча зацікавіла іншае, а іменна — непасрэдная і цвёрдая вера людзей у існаванне ўсяго гэтага цёмнага спляцення нядобрай сілы. Колас.
2. Нешта загадкавае, невядомае, незразумелае. Нейкай таемнасцю веяла ад постацей святых, павыразаных з дрэва. Броўка. [Дзяўчаты] былі ўсе маладыя, маладосць любіць таемнасць, сакрэты і сюрпрызы. Чорны. Гарыце, сузор’і, гарыце У гэты таемнасці час! Грамыка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
zurück=
аддз. дзеясл. прыстаўка, указвае на:
1) зварот: zurückgehen* ісці́ наза́д
2) адставанне: zurückbleiben* адстава́ць
3) вяртанне ў першапачатковае становішча: zurückstellen паста́віць наза́д
4) узнагароду, кампенсацыю: zurückzahlen вярта́ць, кампенсава́ць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Нуда́ 1 ’нячыстасць на целе і на галаве; бядота, голад; сум, нудота’ (Нас.), ’нудота, сум; моташнасць’ (Бяльк., Гарэц., Шат., Сл. ПЗБ), ’маркота; бядота’ (Касп.), ’сум, гора; галеча’ (Яруш.), ’маркота, сум, хандра’ (Мал.), ’маркота; вошы’ (Пятк. 2), ’хвароба раслін’ (Сцяшк.), ’галеча, нястача’ (Нік. Очерки), ’моташнасць’ (ТС), ну́джа ’моташнасць; сум, маркота’ (Клім.), ’нудны чалавек’ (ТС), укр. нуда́ ’маркота, сум; моташнасць’, рус. нуда́ ’прымус; надаедлівасць; сум, маркота; спёка; насякомыя (камары, машкара і інш.); кароста, нячыстасць на целе; цяжкае становішча, турбота, голад’, польск. nuda ’маркота; нудота; сум; вошы; нудны чалавек’, славен. nȗdo, nüda ’заробак, плата’, серб.-харв. кайк. nuda ’тс’. Вытворнае ад *nuditi (гл. нудзіць), насуперак Фасмеру (3, 88: нудить ад нуда), як хада ад хадзіць і пад.
Нуда́ 2 ’так, але’ (карэл., Нар. лекс.). Відаць, запазычана з рус. прастамоўн. ну да́ ’тс’ < ну (гл.) і да ’так’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пачатко́вы Ánfangs-;
пачатко́вая лі́тара Ánfangsbuchstabe m -ns, -n;
пачатко́вая ху́ткасць Ánfangsgeschwindigkeit f -, -en;
пачатко́вы капіта́л эк Stártkapital n -s, -e;
пачатко́вае стано́вішча Ánfangslage f -, -n;
пачатко́вае навуча́нне Ánfangsunterricht m -(e)s; Elementárunterricht m;
пачатко́вая адука́цыя Elementárbildung f -;
пачатко́вая шко́ла Elementárschule f -, -n
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
emergency
[ɪˈmɜ:rdʒənsi]
1.
n., pl. -cies
пі́льная патрэ́ба; крыты́чнае стано́вішча
2.
adj.
1) у пі́льнай патрэ́бе, крыты́чны
2) запасны́
emergency brake — запасны́ то́рмаз
emergency exit — запасны́ вы́хад
emergency landing — вы́мушаная паса́дка
emergency (ward) — аддзе́л пе́ршае дапамо́гі (у шпіта́лі)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
urządzić
urządzi|ć
зак.
1. арганізаваць, уладзіць;
~ć zasadzkę — арганізаваць засаду;
2. разм. падкласці свінню; паставіць у няёмкае (непрыемнае) становішча; падставіць;
ależ mnie ~ł! іран. вось дык узычыў (удружыў)!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
грама́дскі
1. в разн. знач. обще́ственный;
г. лад — обще́ственный строй;
~кае стано́вішча — обще́ственное положе́ние;
~кія інтарэ́сы — обще́ственные интере́сы;
~кая ўла́снасць — обще́ственная со́бственность;
~кая пра́ца — обще́ственная рабо́та;
г. рабо́тнік — обще́ственный рабо́тник;
2. дорев. (общинный) мирско́й;
~кія гро́шы — мирски́е де́ньги;
○ суку́пны г. праду́кт — совоку́пный обще́ственный проду́кт;
~кае ганьбава́нне — обще́ственное порица́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
ушчамі́ць, ушчамлю, ушчэміш, ушчэміць; зак., каго-што.
1. Заціснуць, сціснуць з двух бакоў; зашчаміць. Ушчаміць палец. □ [Сабака] кідаўся на вароты, на шчыльныя веснічкі, і ўжо не брахаў, а сычэў, нібы яму хвост ушчамілі. Сабаленка. // Сціснуць у клюшні, ушчыпнуць. Страшны рак быў, грозны рак, Як ушчэміць — будзе знак. Колас. // Уціснуць, усунуць паміж чаго‑н. Каб дзікі звер не нішчыў пасеваў, яшчэ пры цары павялося гарадзіць ад лесу поле такім густым частаколам, што парася галаву не ўшчаміла б. Карпюк.
2. Разм. Запрэгчы. Тады Даніла Шчупак ушчаміў у аглоблі Мышака і выехаў у Луцішчы на кірмаш. Баранавых. [Бацька:] — От ушчаміў коніка і прывёз воз галля. Ракітны. А калі надышоў адвячорак і пасыпаліся фурманкі на Заброддзе, не сцярпеў Верамейчык: ушчаміў кабылу ў аглоблі і па хвасце — услед за людзьмі. Крапіва.
3. перан. Абмежаваць (чые‑н. магчымасці, правы і пад.). Ушчаміць у правах. Ушчаміць самалюбства. // Паставіць у няёмкае становішча. І змоўклі ўсе адразу ў хаце: Як адказаць? З чаго пачаці? — Ага! — Тут хлопцы падхапілі: — Цяпер і мы вас ушчамілі. Колас.
•••
Ушчаміць хвост каму — абмежаваць свабоду дзеяння, учынкаў каго‑н.; паставіць у нязручнае або нявыгаднае становішча.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)