ГЕМ,
комплекснае злучэнне парфірыну з двухвалентным жалезам. У жывых арганізмах уваходзіць у складаныя бялкі — гемапратэіды. У залежнасці ад замяшчальнікаў у парфірынавым цыкле адрозніваюць гем а, в (пратагем, або проста гем), с і г.д. Найб. пашыраны гем в (уваходзіць у састаў гемаглабіну, міяглабіну, каталазы, пераксідазы і большасці цытахромаў), у аснове якога ляжыць протапарфірын IX. Больш складаную будову мае гем а — прастатычная група ферменту клетачнага дыхання цытахромаксідазы. Свабодны гем лёгка акісляецца ў паветры да гематыну.
т. 5, с. 146
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГНУ́ТКІ ВАЛ,
вал, які мае малую жорсткасць на выгін і вялікую на кручэнне. Бываюць драцяныя (найб. пашыраны) і шарнірныя. Драцяныя складаюцца з уласна вала, звітага з некалькіх слаёў дроту і змешчанага ў ахоўную абалонку (браню), і наканечнікаў для далучэння да прывода і рабочага органа. Выкарыстоўваюцца ў ручных механізаваных інструментах і прыладах (напр., у бормашынах). Шарнірныя складаюцца з шарнірна-злучаных кароткіх звёнаў, змешчаных у абалонку. Выкарыстоўваюцца ў многакарпусных паравых турбінах, некаторых станках і інш.
т. 5, с. 316
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГО́МЕЛЬСКІ ЛЁГКААТЛЕТЫ́ЧНЫ МАНЕ́Ж,
крытае спарт. збудаванне для спаборніцтваў і трэніровак па лёгкай атлетыцы, гульнявых відах спорту, барацьбе, цяжкай атлетыцы і інш. Пабудаваны ў 1980 у Гомелі (інж. Б.Максімовіч, арх. В.Саенка). Адно з першых такога тыпу збудаванняў на Беларусі. Мае простую і лаканічную архітэктуру, абумоўленую планіровачным і канстр. вырашэннем; перакрытае клеедраўлянымі 3-шарнірнымі аркамі пралётам 49 м. Прамавугольны ў плане (126×49 м) будынак з прыбудаваным аднапавярховым блокам адм. і дапаможных памяшканняў.
С.Дз.Філімонаў.
т. 5, с. 346
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГРО́ДЗЕНСКІ МЕДЫЦЫ́НСКІ ІНСТЫТУ́Т.
Засн. ў Гродне ў 1958. У 1996/97 навуч. г. ф-ты: лячэбна-прафілактычны, педыятрычны, медыка-псіхалагічны, па падрыхтоўцы мед. сясцёр з вышэйшай адукацыяй; падрыхтоўчае аддзяленне. Навучанне дзённае і завочнае (ф-т мед. сясцёр). Аспірантура з 1964, савет па абароне дысертацый з 1996. Мае 44 кафедры, 2 цэнтры (рэсп. гематалагічны, эндакрыналагічны), 3 н.-д. лабараторыі (рэсп. наркалагічная, цэнтр., арытмалагічная), а таксама выдавецкі цэнтр, б-ку. Выдае зборнікі навук. прац, манаграфіі.
т. 5, с. 436
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГРО́ДЗЕНСКІ СЕЛЬСКАГАСПАДА́РЧЫ ІНСТЫТУ́Т.
Засн. ў Гродне ў 1951. Рыхтуе аграномаў і заатэхнікаў розных спецыялізацый. У 1996/97 навуч. г. ф-ты: агранамічны, зоаінжынерны, аховы раслін, завочны, павышэння кваліфікацыі; падрыхтоўчае аддзяленне. З мэтай укаранення сістэмы бесперапыннай адукацыі праводзіць прыём выпускнікоў с.-г. тэхнікумаў на 3-і курс ін-та. Навучанне дзённае і завочнае. Аспірантура з 1991. Мае н.-д. лабараторыю, б-ку. Выдае зборнікі навук. прац, рэкамендацыі па арг-цыі і тэхналогіі с.-г. вытв-сці.
т. 5, с. 438
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
га́завы 1, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да газу 1 (у 1 знач.), звязаны з яго выкарыстаннем. Газавая прамысловасць. // Які дзейнічае пры дапамозе газу. Газавы рухавік. Газавая турбіна. Газавая пліта.
2. Звязаны з прымяненнем газаў як сродку барацьбы. Газавая атака.
•••
Газавае рэзанне гл. рэзанне.
Газавая гангрэна гл. гангрэна.
Газавая зварка — тое, што і газазварка.
га́завы 2, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да газу 2. // Зроблены з газу 2. Газавая хустка.
га́завы 3, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да газы. Газавая бочка. // Які дзейнічае пры дапамозе газы. Газавая лямпа. Газавы ліхтар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
pinch2 [pɪntʃ] v.
1. шчыпа́ць, ушчыпну́ць; прышчамі́ць;
Mum, he pinched me! Мама, ён ушчыпнуў мяне!
2. ці́снуць (пра абутак);
My shoes pinch. Мае чаравікі ціснуць.
3. BrE, infml сцягну́ць, укра́сці;
Someone has pinched my coat! Хтосьці ўкраў маё паліто!
4. скупі́цца, экано́міць;
pinch and scrape экано́міць на ўсім
♦ pinch pennies infml экано́міць на ўсім
pinch off [ˌpɪntʃˈɒf] phr. v. прышчыпну́ць, адшчыпну́ць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
question2 [ˈkwestʃən] v.
1. пыта́ць, пыта́цца; задава́ць пыта́нні; распы́тваць;
question smb. (about/on smth.) распы́тваць каго́-н. (пра што-н.); дапы́тваць;
He was arrested and questioned about the missing money. Яго арыштавалі і дапытвалі пра грошы, што прапалі.
2. сумнява́цца, падвярга́ць сумне́нню;
question a decision сумнява́цца ў пра́вільнасці рашэ́ння;
I question whether he is right. Я не ўпэўнены, што ён мае рацыю.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
span2 [spæn] v.
1. перакрыва́ць (пра арку), наво́дзіць мост, перапра́ву; злуча́ць берагі́ (пра мост); запаўня́ць (прамежак);
The Thames is spanned by many bridges. Праз Тэмзу перакінута шмат мастоў.
2. уключа́ць, ахо́пліваць;
Ніs knowledge spans many different areas. Ён мае шматбаковыя веды.
3. ме́раць, вымяра́ць пя́дзяю;
Can you span an octave on the piano, please. Вазьмі, калі ласка, актаву (адной рукою).
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
wise [waɪz] adj. му́дры, разва́жны; разу́мны; the Three Wise Men bibl. вешчуны́;
grow wiser паразумне́ць
♦
be wise after the event па ча́се ро́зум мае; ро́зум прыхо́дзіць па шко́дзе;
be/get wise to smb./smth. infml даве́дацца пра каго́-н/што-н.;
put smb. wise to smth. infml растлума́чыць што-н. каму́-н.;
(as) wise as an owl му́дры як сава́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)