Verbum

um

1.

prp (a)

1) вако́л

éine Réise ~ die Welt — падаро́жжа вако́л све́ту

~ den Tisch (herúm) — вако́л стала́

2) у, каля́

~ zwei Uhr — у дзве гадзі́ны

3) на (пры абазначэнні колькасці, часта пры параўнанні)

~ drei Jáhre jünger — на тры гады́ маладзе́йшы

4) за, праз (аб паслядоўнасці)

Wóche ~ Wóche — тддзень за тды́нем

5) за, на (у абмен)

~ zwei Éuro káufen — купі́ць за два е́ўра

~ Geld spíelen — гуля́ць на гро́шы

~ nichts und wíeder nichts — ні за што, ні пра што

6) пераклад залежыць ад кіравання беларускага дзеяслова:

wie steht es ~ ihn? — як яго́ здаро́ўе?

7)

~ déinetwillen — дзе́ля цябе́

2.

adv

rechts um! — напра́ва! (каманда)

~ und ~ — з усі́х бако́ў

~ sein — канча́цца, міна́ць (пра час)

3.

cj

um… — (zu + inf) (дзе́ля таго́) каб

er kommt, ~ es mítzuteilen — ён ідзе́ сюды́, каб гэ́та паве́даміць

◊ ~ so bésser — тым лепш

~ so mehr — тым больш [бо́лей]

láufen

* vi (s)

1) бе́гаць, бе́гчы

sich áußer Átem ~ — зады́хацца ад бе́гу

sich müde ~ — набе́гацца да сто́мы [змо́ру]

j-n ~ lássen* — адпусці́ць каго́-н., даць свабо́ду каму́-н.

2) спарт. бе́гаць

éine Rúnde ~ — прабе́гчы круг

Schlíttschuh [Schi] ~ — ката́цца на канька́х [лы́жах]

3) тэх. круці́цца, функцыяні́раваць

die Maschíne läuft — машы́на працу́е

leer ~ — тэх. працава́ць ухаласту́ю

4) цячы́

das Fass läuft — бо́чка цячл

die Náse läuft — з но́са цячл (ад насмарку)

5) ісці́ (пра фільм)

6) мі- на́ць, праміна́ць

7) мець сі́лу

die Ákti¦e läuft únbegrenzt — а́кцыя ма́е неабмежава́ны тэ́рмін

8) спяша́ць (пра гадзіннік)

9) перан. прабяга́ць

ein Scháuder lief ihm über den Rücken, es lief ihm kalt über den Rücken — у яго́ мура́шкі прабе́глі па спі́не

◊ Gefáhr ~ — трапля́ць у небяспе́ку, быць у небяспе́цы

ins Geld ~ — разм. абысці́ся [каштава́ць] задо́рага

álles läuft durcheinánder — усё пераблы́талася

es läuft auf eins hináus — усё зво́дзіцца да аднаго́ i таго́ ж

Séite

f -, -n

1) бок (дома, манеты і г.д.)

die réchte ~ des Stóffes — до́бры [пра́вы] бок матэ́рыі

~ an ~ — по́бач, по́плеч

an j-s ~ géhen* — ісці́ по́плеч з кім-н.

sich (D) vor Láchen die ~n hálten* — смяя́цца да ўпа́ду

ihm kann níemand an die ~ gestéllt wérden — з ім ніхто́ не мо́жа параўна́цца

sich auf die fáule ~ légen — разм. ленава́цца, ло́дарнічаць

2) бок, накіру́нак

von állen ~n — з усі́х бако́ў

von der ~ her — з бо́ку

er hat sich etwas auf die ~ gelégt — у яго́ ёсць не́йкія зберажэ́нні

3) бок (характару, пытання і г.д.)

j-n von der bésten ~ kénnen* — ве́даць каго́-н. з ле́пшага бо́ку

4) бок (які дамаўляецца, непрыяцельскі)

ich von méiner ~ — я са свайго́ бо́ку, што даты́чыцца мяне́

auf séine ~ bríngen* — прыцягну́ць на свой бок

5) бок (лінія радства)

von mütterlicher ~ — з бо́ку ма́ці

6) старо́нка (кнігі, жыцця і да т.п.)

so

1.

adv (гл)так, такі́м чы́нам, гэ́т(а)кім чы́нам

ist das (wirklich) ~? — ці гэ́та так (на са́май спра́ве)?

~ ist es! — (спра́ва ідзе́) менаві́та так!

ja ~!, ach ~! — вось як!

~ siehst du aus! — як бы не так!

~ méinte ich nicht — я так не хаце́ў

~ gut wie nichts — ама́ль што нічо́га

mag die Schuld noch ~ groß sein… — яко́й бы вялі́кай не была́ віна́…

sie war ~ glücklich — яна́ была́ так шча́сліва

~ étwas hábe ich nicht geséhen — я нічо́га тако́га яшчэ́ не ба́чыў

~ genánnt — гэ́так зва́ны

2.

cj

1) такі́м чы́нам, зна́чыць

er war nicht da, ~ kónnten wir ihn nicht spréchen — яго́ не было́, зна́чыць мы не маглі́ з ім пагавары́ць

2)

~ dass… — так што…

es war sehr spät, ~ dass ich ihn nicht spréchen kónnte — было́ на́дта по́зна, так што я не змог з ім пагавары́ць

3.

prtc у значэнні ўзмацняльнай часціцы:

~ ein Únglück! — яко́е няшча́сце!

Wínd

m -(e)s, -e ве́цер

der ~ hat sich áufgemacht — падняўся ве́цер

der Wind hat sich gelégt — ве́цер сціх [сці́шыўся]

bei ~ und Wétter — у непаго́ду [не́пагадзь]

das Wild hat den Jäger im ~ — дзічы́на чу́е паляўні́чага

mit dem ~ ségeln — перан. плы́сці, куды́ ве́цер дзьме

◊ das ist ~ in séine Ségel — ≅ гэ́та лье ваду́ на яго́ млын

~ wíssen* — разм. быць у ку́рсе чаго́-н.

den Mántel nach dem ~e hängen — ≅ трыма́ць нос па ве́тры

~ von etw. (D) bekómmen* — разве́даць, праню́хаць што-н.

j-m ~ vórmachen — дуры́ць каму́-н. галаву́

in den ~ réden, Wórte in den ~ stréuen — кі́даць сло́вы на ве́цер, гавары́ць упусту́ю [дарэ́мна]

etw. in den ~ schlágen* — пакіда́ць што-н. без ува́гі, ігнарава́ць што-н.

viel ~ wégen éiner Sáche (G) máchen — разм. узня́ць вэ́рхал вако́л чаго́-н.

lasst euch erst mal den ~ um die Náse wéhen! — разм. паспрабу́йце спярша́ са́мі (што зна́чыць жыццё)!

zéigen

1.

vt

1) пака́зваць

der Freund zéigte mir die Stadt — ся́бар паказа́ў мне го́рад

er ließ sich sein Zímmer ~ — ён папрасі́ў паказа́ць яму́ яго́ пако́й

2) пака́зваць, праяўля́ць, выяўля́ць

Fréude an etw. (D) ~ — праяўля́ць, пака́зваць ра́дасць у су́вязі з чым-н.

sie hat mir gezéigt, dass sie mich gern hat — яна́ дала́ мне зразуме́ць, што я ёй падаба́юся

2.vi (auf A) пака́зваць, ука́зваць (на каго-н., што-н.)

er zéigte mit dem Fínger auf ein Haus — ён паказа́ў па́льцам на дом

3.

(sich)

1) пака́звацца, з’яўля́цца

so kann ich mich auf der Stráße nicht ~ — у такі́м вы́глядзе я не магу́ паказа́цца на ву́ліцы

2) пака́зваць [праяўля́ць] сябе́ (якім-н.)

sie zéigte sich uns gegenü- ber von íhrer bésten Séite — яна́ паказа́ла сябе́ ў адно́сінах да нас са свайго́ ле́пшага бо́ку

es wird sich ja ~, wer Recht hat — яшчэ́ вы́явіцца [ста́не я́сным], хто ма́е ра́цыю [чыц пра́ўда]