па́ўзнік, ‑а, м.

Спец. Від трохскладовага сілабатанічнага верша з паўзамі (у 4 знач.), г. зн. з неаднолькавай вольнасцю ненаціскных складоў паміж націскнымі. Жывое гучанне верша пераконвае, што перад намі «чысты» паўзнік ці дольнік. Бярозкін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паўпусты́ня, ‑і, ж.

Геаграфічная зона, якая па сваіх прыродных умовах з’яўляецца пераходнай паміж пустыняй і стэпам. Гэта быў не стэп, а хутчэй паўпустыня, дзе скрозь рэдкае травяное покрыва з палыну прасвечвала сухая глеба. Гавеман.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перазнаёміць, ‑млю, ‑міш, ‑міць; зак., каго.

Пазнаёміць паміж сабою ўсіх, многіх або каго‑н. аднаго з усімі, многімі. [Зося] зноў пачала бегаць то ў хату, то на веранду. Між гэтай справай сумела ўсіх перазнаёміць. Ваданосаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

радыёпе́ленг, ‑а, м.

Спец.

1. Вугал, які ўтвараецца геаграфічным мерыдыянам і напрамкам ад радыёпрыёмніка на крыніцу радыёхваль. Вымярэнне радыёпеленга.

2. Сігнал перадавальнай радыёстанцыі, па якому вызначаецца вугал паміж мерыдыянам і кірункам на гэтую станцыю.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

схіле́нне, ‑я, н.

1. Кніжн. Дзеянне паводле знач. дзеясл. схіляць — схіліць і схіляцца — схіліцца.

2. У астраноміі — адна з нябесных каардынат.

•••

Магнітнае схіленне — вугал паміж магнітным і геаграфічным мерыдыянамі ў пэўным пункце зямной паверхні.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цэ́ласны, ‑ая, ‑ае.

Які ўяўляе сабой унутранае адзінства; адзіны, цэлы. Цэласнае ўражанне. Цэласная натура. □ У лепшых сваіх творах паэт дасягае адзінства паміж формай і зместам, а гэта робіць твор цэласным і сапраўды мастацкім. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чу́жасць, ‑і, ж.

Уласцівасць чужога (у 3 знач.); адчужанасць. Аміля прагла мець месца ў душах двух сваіх сыноў, Ксавэр стараўся паміж Адамам і ёю ўстанавіць чужасць. Чорны. Тацяна раптам замкнулася ў жорсткай чужасці. Зарэцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АРБІТРА́Ж

(франц. arbitrage),

спосаб разгляду спрэчных спраў, пры якім зацікаўленыя бакі звяртаюцца да арбітраў (гл. Трацейскі суд). У б. СССР існаваў у 1931—91. Вырашаў спрэчкі паміж дзярж., кааператыўнымі і грамадскімі арг-цыямі. На Беларусі функцыі арбітражу перайшлі да створаных у 1991 гаспадарчых судоў. Спрэчкі паміж дзяржавамі вырашае арбітраж міжнародны.

т. 1, с. 458

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

дэмарка́цыя, -і, ж. (спец.).

1. Устанаўленне і абазначэнне на мясцовасці спецыяльнымі знакамі граніц паміж сумежнымі дзяржавамі.

2. Адмежаванне амярцвелых участкаў тканкі ад здаровых.

|| прым. дэмаркацы́йны, -ая, -ае.

Дэмаркацыйная лінія

1) лінія, паласа, што раздзяляе войскі праціўнікаў у перыяд перамір’я;

2) лінія, якая падзяляе на зоны акупацыі тэрыторыю пераможанай дзяржавы;

3) у медыцыне: паласа новай (грануляцыйнай) тканкі, якой адмяжоўваецца здаровая, жыццяздольная тканка ад амярцвелай.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кало́ід, -у, М -дзе, м. (спец.).

Некрышталізаванае клеепадобнае рэчыва (бялок, крухмал і інш.), прамежкавае паміж растворам і эмульсіяй.

|| прым. кало́ідны, -ая, -ае і калаіда́льны, -ая, -ае.

К. раствор.

Калоідная сістэма — гетэрагенная сістэма, якая складаецца з мноства дробных часцінак якога-н. рэчыва, што знаходзіцца ў суспензаваным стане ў аднародным асяроддзі.

Калоідная хімія — раздзел фізічнай хіміі, у якім разглядаюцца працэсы ўтварэння і разбурэння дысперсных сістэм.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)