1.Дзеяннепаводлезнач.дзеясл. чхаць — чхнуць; а таксама гукі гэтага дзеяння. Раптам чых Напаў на тыпа, ў носе свідраванне Такое пачалося!.. — Вось грахі!Корбан.На кожны чых не наздароўкаешся.Прымаўка.
чых2, выкл.
Ужываецца гукапераймальна для перадачы рэзкага адрывістага гуку пры чханні. У цішыні пачулася гучнае: «Чых!»
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шля́цца, шляюся, шляешся, шляецца; незак.
Разм.неадабр. Швэндацца, валачыцца. Ваўкі па сцежках шляюцца І ночкаю, і днём.Купала.— Не будзе нам веры ў тое, што зямля наша, гэта наша зямля, пакуль будуць шляцца па зямлі буржуі ды генералы розныя.Галавач.[Дзядзька Яўмен:] — Аўхім толькі адзін і астаўся... Вось ён і шляўся, валачыўся тут...Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
there
[ðer]1.
adv.
1) там, та́мака
Sit there — Сядзі́ там
2) туды́
Go there at once — За́раз жа ідзі́ туды́
3) тут, у гэ́тым
You are mistaken there — Тут вы памыля́цеся
4) (з is, are) ёсьць, тут ёсьць
There are three new houses on our street — На на́шай ву́ліцы ёсьць тры но́выя дамы́
is there a bus stop near here? — Ці ёсьць тут блі́зка аўто́бусны прыпы́нак?
5) вось
There he goes — Вось ён ідзе́
There he goes again — Ён зноў пачына́е то́е са́мае
2.
n.
то́е ме́сца
from there — адту́ль, ад таго́ ме́сца
up to there — да таго́ ме́сца
3.
interj.
ну!
There, there! Don’t cry — Ну, ну! Ня плач
•
- all there
- Here you are!
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
urządzić
urządzi|ć
зак.
1. арганізаваць, уладзіць;
~ć zasadzkę — арганізаваць засаду;
2.разм. падкласці свінню; паставіць у няёмкае (непрыемнае) становішча; падставіць;
ależ mnie ~ł! іран.вось дык узычыў (удружыў)!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
why2[waɪ]adv., conj. чаму́, чаго́; наво́шта;
Why were you late? Чаму ты спазніўся?;
Why get upset? Навошта засмучацца?;
That is why he came early.Вось чаму ён прыйшоў рана.
♦
why ever чаму́ ж (выражае здзіўленне);
Why ever didn’t you tell me? I чаму ж ты мне не сказаў?;
why not чаму́ б не;
Why not go now? Чаму б не пайсці цяпер?
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
То́лезны ’такі вялікі, такі шматлікі’ (Ласт., Некр. і Байк.). Экспрэсіўнае ўтварэнне з суф. ‑(е)зн‑, параўн. велічэ́зны, вялі́зны (гл. вялікі), што ўзыходзіць да прасл.*toli, *tolě ’так, столькі’, параўн. укр.дыял.толь ’тс’, тіль ’трохі, не надта многа’, рус.дыял.то́ли, толь ’столькі, настолькі’, стараж.-рус.толи ’потым, і, а’, польск.tyle ’так многа’, дыял.toli ’вось, толькі, а як жа’, чэш.дыял.toli ’столькі, так многа’, н.-луж.toli ’таму што’, a toli ’ўсё ж, аднак, тым не менш’, славен.toli ’так, столькі’, старое серб.-харв.toli, tolje ’настолькі, так’, ст.-слав.толи, толь ’столькі, настолькі’. Спалучэнне дэманстратыўнага займенніка *to з часціцай *li, суадноснае з літ.tõlei ’да таго часу’ і роднаснымі tõl, tolì ’далёка’ (ESSJ SG, 2, 675; Фасмер, 4, 70; Шустар-Шэўц, 1514).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бяззбро́йны, ‑ая, ‑ае.
Які не мае зброі, няўзброены. [Рыль:] — Два, тры чалавекі бяззбройныя лёгка справяцца з адным узброеным, калі толькі зробяць гэта борзда і спрытна.Колас.//перан. Пазбаўлены якіх‑н. сродкаў абароны або нападу. Рудзін уяўляў, што вось перад ім бяззбройны стаіць Андрэй, а ён кідае яму ў вочы свае словы, і Андрэй маўчыць.Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дады́баць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Павольна, з цяжкасцю дайсці да якога‑н. месца; дацягнуцца, давалачыся. Памалу, мерна, крок за крокам У сваім раздум’і адзінокім Дадыбаў бацька скора к дому.Колас.Лес, здаецца, зусім побач. Вось ён, чорны, як сцяна, але дадыбай да яго, калі цяжка ісці па калена ў снезе, калі займае дух.Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адду́шына, ‑ы, ж.
1. Адтуліна для выхаду паветра, дыму, пары. Замест акон ледзь свяціліся надземныя аддушыны.Баранавых.
2.перан. Тое, што дае выхад якім‑н. пачуццям, імкненням і пад. Вось хоць бы і тутэйшы народ: бедны, ледзь-ледзь зводзіць канцы з канцамі, таўчэцца, кідаецца ў розныя бакі, шукаючы аддушыны, і мала хто знаходзіць яе.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зачарсцве́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Стаць чэрствым; зацвярдзець. Хлеб зачарсцвеў. □ Дзяжа так усохла і зачарсцвела, Што хлебная завязь звялася.Вітка.//перан. Стаць бяздушным, нячулым. Няўжо ты так зачарсцвела на сваёй рабоце, што страціла ўсялякую цікавасць да людзей?Шамякін.За стол чыноўніцкі.. [Язэп Макаравіч] учапіўся, у паперы закапаўся з галавой.. Ды вось бяда: ён зачарсцвеў душой.Валасевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)