смычко́вы, ‑ая, ‑ае.
Такі, на якім іграюць пры дапамозе смычка. Смычковыя інструменты. // Які прызначаны для выканання на такіх інструментах; які выконваецца на такіх інструментах. Смычковы квартэт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усенаро́дны, ‑ая, ‑ае.
Які належыць усяму народу, ахоплівае ўвесь народ. Усенароднае свята. Усенароднае сацыялістычнае спаборніцтва. // Такі, у якім удзельнічае ўвесь народ. Ахова прыроды — справа ўсенародная. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ця́мкі, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і цямлівы. [Пан:] — Ты, відаць, хлапчына цяжкі, А цяпер такі загад: Я зайграю на раялі, А ты ўтор мне падбяры. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
То́лезны ’такі вялікі, такі шматлікі’ (Ласт., Некр. і Байк.). Экспрэсіўнае ўтварэнне з суф. ‑(е)зн‑, параўн. велічэ́зны, вялі́зны (гл. вялікі), што ўзыходзіць да прасл. *toli, *tolě ’так, столькі’, параўн. укр. дыял. толь ’тс’, тіль ’трохі, не надта многа’, рус. дыял. то́ли, толь ’столькі, настолькі’, стараж.-рус. толи ’потым, і, а’, польск. tyle ’так многа’, дыял. toli ’вось, толькі, а як жа’, чэш. дыял. toli ’столькі, так многа’, н.-луж. toli ’таму што’, a toli ’ўсё ж, аднак, тым не менш’, славен. toli ’так, столькі’, старое серб.-харв. toli, tolje ’настолькі, так’, ст.-слав. толи, толь ’столькі, настолькі’. Спалучэнне дэманстратыўнага займенніка *to з часціцай *li, суадноснае з літ. tõlei ’да таго часу’ і роднаснымі tõl, tolì ’далёка’ (ESSJ SG, 2, 675; Фасмер, 4, 70; Шустар-Шэўц, 1514).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Закаса́ць ’загнуўшы, узняць адзенне ўверх’. Рус. паўд.-зах. зака́сывать, укр. закаса́ти з польск. zakasać ’тс’ (Слаўскі, 2, 92); у польск. слове вылучаецца прэфікс za‑; корань kas‑/kos‑ не захаваўся ў бел., але шырока прадстаўлены ў рус. (касаться, коснуться) і ўкр. (дыял.). Фасмер, 2, 206, 346. Такі ж характар мае падкасаць. Гл. часаць, кахаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сле́пець (сьле́пяць) ‘сырая пагода з мокрым снегам’ (навагр., Жыв. сл.). Рус. слепня́к ‘мокры снег камякамі’. Ад сляпы, параўн. сляпы́ снег ‘снег пры яркім сонцы’ (Сцяшк. Сл.), магчыма, ‘такі, што слепіць вочы’, гл. сляпучы ‘які слепіць вочы’ (там жа); мяркуючы па рэдкасці суфікса ‑etь (параўн. Вондрак, Vergl. gr., 1, 483), даволі архаічнае ўтварэнне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Спанцы́рка ‘верхняя жаночая кароткая вопратка’ (ТС). Бадаць, праз польск. spencer, spencerek ‘кароткая куртка, каптан’, ням. Spéncer, Spénzer ‘жаночая кофта; вузкі каптан’. Запазычана з англ. spencer ‘куртка, кароткі сурдут’, што паходзіць ад імені лорда Спенсера, які ў 1796 г. увёў ва ўжытак такі тып адзення (Брукнер, 508; Фасмер, 3, 733; ЕСУМ, 5, 368).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
э́кий разг. ах, які́; вось (які́); такі́;
э́кий шалу́н! ах, які́ дураслі́вец!, вось (які́) дураслі́вец!;
э́ко ди́во! вось (яко́е) дзі́ва!;
э́кая (э́ка) ва́жность! ах, яка́я вялі́кая ва́жнасць!, така́я ва́жнасць!
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
зладзе́йскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да злодзея, зладзеяў, належыць ім. Зладзейскі след. Зладзейскае прыстанішча. Зладзейская шайка. // Уласцівы зладзеям, такі, як у зладзеяў. Зладзейскія вочы. Зладзейскі ўчынак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заба́ўны, ‑ая, ‑ае.
Такі, які можа зацікавіць, пацешыць, развесяліць. Забаўныя былі хлапчукі. Заўсёды мелі нейкія агульныя інтарэсы, разам гулялі. Шчарбатаў. // Дзіўны, займальны, цікавы. Забаўная гісторыя. Забаўнае здарэнне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)