заста́цца, ‑стануся, ‑станешся, ‑станецца; ‑станёмся, ‑станяцеся;
1. Не змяніць свайго месцазнаходжання, астацца на ранейшым месцы.
2. Не перастаць быць якім‑н., кім‑н.
3. Не перастаць існаваць, захавацца, уцалець.
4. Апынуцца ў якім‑н. становішчы, стане і пад.
5.
6.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лёгкі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае невялікі цяжар, мала важыць;
2. Спрытны, прыгожы, хуткі (пра паходку, рухі і пад.).
3. Просты, даступны разуменню.
4. Нязначны, невялікі, слабы (па велічыні, сіле, ступені праяўлення).
5. Павярхоўны, неглыбокі, несур’ёзны.
6. Які не мае цяжкага ўзбраення; рухомы.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ляжа́ць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць;
1. Знаходзіцца ўсім целам на чым‑н. у гарызантальным становішчы (пра людзей і некаторых жывёл).
2. Знаходзіцца, размяшчацца на якой‑н. паверхні нерухома (бакавой часткай, гарызантальна);
3. Пакрываць, ахутваць сабою што‑н.
4. Змяшчацца, знаходзіцца дзе‑н.
5. Размяшчацца, займаць якую‑н. прастору; распасцірацца.
6. Праходзіць, пралягаць; мець напрамак куды‑н. (пра дарогу і пад.).
7. Быць укладзеным, надзетым тым ці іншым чынам.
8.
9. У спалучэнні са словамі «на душы», «на сэрцы», «на сумленні» азначае: быць прадметам затоеных турбот, пастаяннай трывогі, роздуму і пад.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пе́ршы, ‑ая, ‑ае.
1.
2.
3. Які з’явіўся крыніцай або аб’ектам дзеяння раней за іншых.
4. Які з’яўляецца, здараецца, адбываецца ў самым пачатку чаго‑н.; першапачатковы.
5. Які раней не існаваў, не ўзнікаў.
6. Які пераўзыходзіць у якіх‑н. адносінах усіх іншых.
7. Перадавы, вядучы.
8. Які выконвае асноўную партыю ў аркестры, хоры і пад.
9.
10. У граматыцы — які ўказвае, што суб’ектам дзеяння з’яўляецца сам гаворачы.
11.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ВЕ́ДЫ,
вынік пазнання прадметаў і з’яў рэчаіснасці, правільнае яе адлюстраванне ў свядомасці чалавека. Як ідэальнае выражэнне ў знакавай форме аб’ектыўных уласцівасцей і сувязей свету, прыроды і грамадства, веды з’яўляюцца перадумовай і непасрэднай мэтай працэсу пазнання, авалодання вопытам і разуменнем, неабходнымі для спасціжэння аб’ектыўнай ісціны і стваральна-творчай дзейнасці людзей. У ходзе гэтага працэсу ажыццяўляецца пераход ад няведання да ведаў, ад аднаго ўзроўню пазнання да другога, больш высокага і дасканалага. Даследаванне прыроды ведаў пачалося ў антычнай філасофіі, якая аддзяляла свет вечных і нязменных сутнасцей — ідэй або форм ад невыразнага і няўстойлівага свету з’яў. Арыстоцель і Платон лічылі, што веды можна мець толькі аб сапраўдным існым («свеце па ісціне»), а зменлівы пачуццёвы вопыт («свет па меркаванні») з’яўляецца крыніцай ілюзій, меркавання і веры. І.Кант на аснове аналізу структуры і межаў
Працяглая эвалюцыя чалавечых уяўленняў аб свеце вызначыла шматузроўневы характар ведаў.. Як элементы іх структура ўключае паняцці, катэгорыі, тэорыі і
У адпаведнасці з заканадаўствам Рэспублікі Беларусь кожнаму грамадзяніну гарантуецца права на атрыманне агульных і
Літ.:
Лекторский В.Л. Субъект, объект, познание. М., 1980;
Ведин Ю.П. Познание и знание. Рига, 1983;
Полани М. Личностное знание:
Идеалы и нормы научного исследования.
Героименко В.А., Лазаревич А.А., Титаренко Л.Г. Знание. Компьютер. Общество.
С.Ф.Дубянецкі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГА́НДАЛЬ,
галіна
Гандаль узнік з паяўленнем грамадскага падзелу працы і таварна-грашовых адносін. У рабаўладальніцкіх і
На Русі гандаль паявіўся ў 9
Развіццю гандлю на Беларусі спрыяла выгаднае
Літ.:
Дарбинян М.М. Торговля и производство: хозяйственные связи. М., 1984;
Долан Э.Дж., Линдсей Д.Е. Микроэкономика:
А.А.Плашчынскі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
бра́цца, бяруся, бярэшся, бярэцца; бяромся, берацеся, бяруцца;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9. Хапаць насадку, лавіцца на вуду, спінінг (пра рыбу).
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ця́жкі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае вялікую вагу, з грузам вялікай вагі.
2. Вялікі, грузны (пра чалавека, жывёлу).
3. Пазбаўлены лёгкасці, прыгажосці, хуткасці (пра паходку, рух і пад.).
4. Які патрабуе вялікай працы, энергіі, сіл, напружання для ажыццяўлення, разумення і пад.
5. Які пераадольваецца з цяжкасцю; абцяжараны, з турботамі.
6. Сумны, змрочны, пануры.
7. Вельмі густы, моцны, непрыемны (пра паветра, пах і пад.).
8. Які мае вялікія габарыты і магутную зброю.
9. Змрочны, невясёлы, сумны.
10. Навіслы, змрочны.
11. Моцны, вялікі, глыбокі; які з цяжкасцю праходзіць, адбываецца, утвараецца, звязаны з непрыемнымі фізічнымі адчуваннямі.
•••
цяжкі́, ‑а́я, ‑о́е.
Тое, што і ця́жкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чуць 1, чу́ю, чу́еш, чу́е;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
•••
чуць 2,
1.
2.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БЕЛАРУСІЗА́ЦЫЯ,
палітыка
Літ.:
Практычнае вырашэнне нацыянальнага пытання ў
Кароль А. Беларусізацыя — палітыка нацыянальнага адраджэння // Крыжовы
А.С.Кароль.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)