узві́жанне, ‑я, н.
Уст. Хрысціянскае свята, звязанае з міфам, паводле якога над натоўпам веруючых аднойчы ўзнік крыж, на якім быў распяты Хрыстос.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хво́йнік, ‑у, м.
Хваёвы лес. Угары над хвойнікам зялёным Снуюцца пчолкі з ціхім звонам. Колас. Узняўся хвойнік малады Сцяной густога бору. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
wyniosły
1. высокі, узнесены, узняты над іншымі прадметамі;
2. перан. узвышаны, высакародны;
3. пагардлівы, фанабэрысты, ганарлівы, напышлівы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
а́лгебра
(фр. algèbre, ад ар. al dźabr)
раздзел матэматыкі, які вывучае дзеянні над велічынямі, выражанымі літарамі, незалежна ад лікавага значэння гэтых велічынь.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
баліфа́нтэс
(н.-лац. bolyphantes)
павук сям. лініфіідаў, які жыве ў лясах, лоўчыя сеткі будуе паміж сцёбламі і лістамі раслін невысока над зямлёй.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
дыяпіры́зм
(ад гр. diapeiro = пранізваю)
працэс выдаўлівання пластычных асадачных горных парод (солей, гліны і інш.) больш цвёрдай тоўшчай, што ляжыць над імі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
molehill
[ˈmoʊlhɪl]
n.
1) кратаві́на f. (земляны́ капе́ц над наро́ю крата́)
2) не́шта малава́жнае
to make a mountain (out) of a molehill — рабі́ць з му́хі слана́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
soar
[sɔr]
v.i.
1) высо́ка лята́ць, луна́ць; ляце́ць уго́ру
2) Figur. узно́сіцца; сяга́ць (пра амбі́цыі)
3) уздыма́цца, вы́сіцца (над навако́льлем)
4) пла́ўна ляце́ць (пра планёры, пту́шку)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
панава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; незак.
1. Мець уладу над кім‑, чым‑н., уладарыць. Дні тры ў мястэчку панавалі белапалякі. Лынькоў. З гісторыі .. [Сярожка] цьмяна ўспамінаў, што некалькі вякоў там [у Мексіцы] панавалі іспанцы. Скрыпка.
2. Мець пераважнае распаўсюджанне; пераважаць. Зялёны колер розных адцен[ня]ў пануе тут над усім. В. Вольскі. Баявы настрой, які панаваў у пачатку сходу, хутка апаў, загаварылі пра дробязі, і то без запалу, абы не маўчаць. Хадкевіч. // Ахопліваць, запаўняць, напаўняць сабой усё. У лясным гушчары пануе спрадвечны змрок і цішыня. М. Ткачоў. Хлопцы маўчаць. Стоеная цішыня пануе некалькі хвілін. Навуменка.
3. Узвышацца над чым‑н. (пра горы, будынкі і пад.). Мы падымаемся на ўзвышша Бірса, якое пануе над усім наваколлем. В. Вольскі. [Дуб] уладна панаваў над шырокім прасцягам прысадзістага алешніку. Аляхновіч.
4. Быць галоўным у чым‑н., дзе‑н.; першынстваваць. То браў верх тоўсты.. голас, то панаваў галасок тоненькі. Бядуля.
5. Разм. Жыць у раскошы. У харомах прыгожых панавала сястра: клеці поўныя збожжа, а каморы — дабра. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Надчэ́кваць ’чакаць’ (мін., Жыв. сл.). Мясцовае ўтварэнне ад чакаць (відаць, пад уплывам польск. czekać ’тс’), аднак з на месцы а пад націскам можа адлюстроўваць дыялектную з’яву, параўн. штаны — шт§нікі і пад., і прэфікса над‑, які туі перадае «адценне малой меры», параўн. надкусваць і пад. (ESSJ SG, 1, 127).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)