про́тив

1. предлог с род. су́праць, супро́ць, обл. про́ці (каго, чаго); (напротив) насу́праць, насупро́ць, обл. напро́ці;

про́тив его́ ожида́ний су́праць (супро́ць) яго́ спадзява́нняў;

он настро́ен про́тив меня́ ён настро́ены су́праць (супро́ць) мяне́;

лека́рство про́тив ревмати́зма ле́кі су́праць (супро́ць) рэўматы́зму;

рост проду́кции про́тив про́шлого го́да рост праду́кцыі су́праць (супро́ць) міну́лага го́да;

про́тив до́ма — сад насу́праць (насупро́ць) до́ма — сад;

про́тив ве́тра су́праць (супро́ць, насу́праць, насупро́ць) ве́тру;

2. в знач. сказ. су́праць, супро́ць;

кто про́тив? хто су́праць (супро́ць)?

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

блі́зка

1. нареч. (в пространстве) бли́зко; (на малом расстоянии — ещё) вблизи́, невдалеке́, неподалёку; (совсем близко — ещё) ря́дом;

яны́ сядзе́лі ве́льмі б. адзі́н ад аднаго́ — они́ сиде́ли о́чень бли́зко друг от дру́га;

б. ад го́рада — вблизи́ (невдалеке́, неподалёку) от го́рода;

2. в знач. сказ. (во времени) ско́ро, бли́зко; (в сочетании с сущ. — ещё) бли́зок, близка́;

б. во́сень — ско́ро (бли́зко) о́сень;

б. дзень — бли́зок день;

3. нареч. (хорошо) бли́зко;

б. пазнаёміцца — бли́зко познако́миться;

4. предлог с род. разг. (в пространственном знач.) во́зле, о́коло; близ;

б. рэ́чкі — во́зле (о́коло, близ) ре́чки;

5. предлог с род. разг. (приблизительно) о́коло;

б. го́дао́коло го́да;

б. ты́сячыо́коло ты́сячи;

6. в знач. безл. сказ. бли́зко;

дзе́цям б. хадзі́ць у шко́лу — ребя́там бли́зко ходи́ть в шко́лу;

б. што — без ма́лого, почти́; о́коло (чего);

і ні б.! — ни в каку́ю! ни за что!;

б. віда́ць, ды далёка дыба́цьпосл. глаза́м ви́дно, да нога́м оби́дно;

б. ло́каць, ды не ўку́сішпосл. бли́зок ло́коть, да не уку́сишь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вядо́ма

1. в знач. сказ. изве́стно; небезызве́стно;

гэ́та ўсім в.э́то всем изве́стно;

як в. — как изве́стно;

даво́лі в., што... — небезызве́стно (доста́точно изве́стно), что...;

2. в знач. вводн. сл. изве́стно, коне́чно, поня́тно, безусло́вно;

я, в., аб усі́м напішу́ вам — я, поня́тно (коне́чно), обо всём напишу́ вам;

3. утвердительная частица коне́чно, я́сно;

ты напі́шаш мне? — В., напішу́ — ты напи́шешь мне? — Коне́чно (я́сно), напишу́;

аднаму́ бо́гу (ала́ху, чо́рту і пад.) в. — одному́ бо́гу (алла́ху, чёрту и т.п.) изве́стно

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сюды́-туды́ нареч.

1. кое́-куда́; туда́-сюда́;

трэ́ба схадзі́ць сюды́-туды́ — на́до сходи́ть ко́е-куда́ (туда́-сюда́);

2. взад-вперёд; туда́-сюда́;

ён прайшо́ўся сюды́-туды́ — он прошёлся взад-вперёд (туда́-сюда́);

3. разг. (в разные стороны) туда́-сюда́;

паглядзе́ць сюды́-туды́ — посмотре́ть туда́-сюда́;

4. в знач. сказ., разг. (ничего, сойдёт) туда́-сюда́; (терпимо, сносно — ещё) так-сяк; куда́ ни шло;

гэ́та яшчэ́ сюды́-туды́э́то ещё туда́-сюда́ (так-сяк, куда́ ни шло)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разобра́ть сов.

1. в разн. знач. разабра́ць, мног. паразбіра́ць;

разобра́ть весь това́р разабра́ць уве́сь тава́р;

разобра́ть предложе́ние грам. разабра́ць сказ;

разобра́ть по́черк разабра́ць по́чырк;

разобра́ть часы́ разабра́ць гадзі́ннік;

2. (какой-л. вопрос) разабра́ць; (рассмотреть) разгле́дзець;

разобра́ть де́ло разгле́дзець (разабра́ць) спра́ву;

3. (охватить, оказать сильное действие) разабра́ць; (охватить — о чувстве, желании и т. п.) узя́ць, ахапі́ць, агарну́ць, апанава́ць;

его́ разобра́л хмель яго́ разабра́ў хмель;

его́ разобра́л страх яго́ ўзяў (ахапі́ў, агарну́ў, апанава́ў) страх;

его́ разобра́ло сомне́ние яго́ ўзяло́ (ахапі́ла) сумне́нне;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хорошо́

1. нареч. до́бра; (как следует) як ма́е быць;

вся́кое де́ло на́до де́лать хорошо́ уся́кую спра́ву трэ́ба рабі́ць до́бра (як ма́е быць);

он хорошо́ рабо́тает ён до́бра працу́е;

2. безл., в знач. сказ. до́бра;

хорошо́ жить на све́те до́бра жыць на све́це;

хорошо́, что он придёт сего́дня до́бра, што ён пры́йдзе сёння;

3. част. до́бра;

приходи́ ве́чером — Хорошо́, приду́ прыхо́дзь уве́чары — До́бра, прыйду́;

я приду́ че́рез час, хорошо́? я прыйду́ праз гадзі́ну, до́бра?;

хорошо́! я э́того не забу́ду! до́бра! я гэ́тага не забу́ду!

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разабра́ць сов.

1. в разн. знач. разобра́ть;

р. гадзі́ннік — разобра́ть часы́;

р. плот — разобра́ть забо́р;

р. набо́ртип. разобра́ть набо́р;

салда́ты ~ра́лі вінто́ўкі — солда́ты разобра́ли винто́вки;

р. тава́р у магазі́не — разобра́ть това́р в магази́не;

р. папе́ры — разобра́ть бума́ги;

р. пыта́нне — разобра́ть вопро́с;

р. сказ па часці́нах мо́вы — разобра́ть предложе́ние по частя́м ре́чи;

р. по́чырк — разобра́ть по́черк;

віно́ мо́цна ~ра́ла — вино́ си́льно разобра́ло;

2. (тушу) разде́лать; освежева́ть;

р. па ко́стачках — разобра́ть по ко́сточкам;

не разбяры́-бяры́ — сам чёрт не разберёт;

лі́ха яго́ разбярэ́ — чёрт его́ разберёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

збі́цца, саб’юся, саб’ешся, саб’ецца; саб’ёмся, саб’яцеся; пр. збіўся, ‑лася; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Ссунуцца, з’ехаць з месца ад удару, рэзкіх рухаў. Шапка збілася набок. Павязка збілася. □ Белая віхрастая чупрына [дзецюка] збілася ў адзін бок. Няхай. // Парушыцца ад зруху, змяшчэння. Настройка прыёмніка збілася.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зрабіцца непрыгодным ад удараў, штуршкоў. Падковы збіліся. // Разм. Стаптацца, скрывіцца (пра абутак). Абцасы збіліся.

3. Адхіліцца, сысці ўбок (пры хадзе, яздзе і пад.). Збіцца са сцежкі. Збіцца з лыжні. Збіцца з курсу. // Згубіць дарогу, заблудзіць. Толькі зоры, якія ўжо выступілі на цёмнай палавіне неба, здаецца, пільнавала нас, каб мы нідзе не заблудзіліся, не збіліся з дарогі. Сабаленка.

4. Адхіліцца ад правільнага, дакладнага выканання, ажыццяўлення чаго‑н. Збіцца з рытму. □ А шпулек тых — лічыў, лічыў Тараска і збіўся. Юрэвіч. // Набыць другі напрамак (пра думкі, размову). Збіцца з тэмы гутаркі. □ Косця сцішыўся, на яго нахлынулі раптоўныя думкі, збіліся, змяшаліся. Адамчык.

5. Памыліцца, зблытацца. Эма ўспомніла, што тады яна расхвалявалася і нават крыху збілася, пачала гаварыць не па запісу, а ад сэрца. Васілевіч. Тут ужо Васіль, баючыся яшчэ раз збіцца, не спяшаўся. Кулакоўскі.

6. на што. Неўзаметку схіліцца, перайсці да чаго‑н., у што‑н. У такой рамантызаванай фальклорнай паэме, як «Сказ пра Вяля», Максіму Танку лягчэй за ўсё было збіцца на ўмоўна-рытарычны стылявы штамп. Бугаёў. — А што, у школе вартаўніка няма? — спытаў Лемяшэвіч, адчуваючы, што расказчык зноў здольны збіцца на якую-небудзь «соль». Шамякін.

7. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сабрацца разам, у адно месца на невялікай прасторы. Каровы збіліся ў кучу, таўкліся, калолі адна адну, ускідалі на рогі. Пташнікаў. На выгане хлапчукі збіліся ля Грышы ў кучу. Капыловіч.

8. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыгатавацца, вырабіцца шляхам узбоўтвання, збівання. Масла збілася.

9. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разм. Зблытацца, зваляцца (пра шэрсць, валасы). Травы збіліся трубою, збіліся, як лямец, так, што не прасунуць рукі. Дуброўскі.

•••

Збіцца з капейкі — застацца без грошай.

Збіцца з ладу — страціць стройнасць, паслядоўнасць (думкі, гаворкі).

Збіцца з нагі — згубіць такт, ідучы ўдваіх, парай або маршыруючы.

Збіцца з ног — стаміцца, змучыцца ад клопатаў, беганіны.

Збіцца з панталыку (толку, тропу) — а) прыйсці ў замяшанне, зблытацца; памыліцца; б) тое, што і збіцца з (правільнай) дарогі.

Збіцца з (правільнай) дарогі — пачаць весці няправільны, заганны спосаб жыцця.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гэ́такі мест., м.э́такая ж., гэ́такае ср.; мн. гэ́такія)

1. указ. тако́й, разг. э́такий; (такой, о котором говорится — ещё) подо́бный; (в знач. сказ. — ещё) тако́в;

там ужо́ не г. лес — там уже́ не тако́й лес;

у ~кім стано́вішчы — в тако́м (э́таком, подо́бном) положе́нии;

цяпе́р ён ужо́ не г. — ны́нче он уже́ не тако́й (тако́в);

2. определительное тако́й, э́такий; (настолько — ещё) так; столь;

г. сме́лы (рашу́чы) — тако́й сме́лый (реши́тельный);

калі́ ты ўжо г. ду́жы...е́сли ты уж так (столь) силён...;

3. (восклицание) тако́й, э́такий; э́кий;

~кае здарэ́нне! — тако́й (э́такий, э́кий) слу́чай!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

впо́ру нареч., разг.

1. (об одежде, обуви) якра́з, акура́т, як па ме́рцы; як на мяне́ (на яго́, на яе́) шы́та;

сапоги́ впо́ру бо́ты якра́з (акура́т да нагі́);

э́то пальто́ ему́ впо́ру гэ́та паліто́ яму́ якра́з (гэ́та паліто́ як на яго́ шы́та);

2. в знач. сказ. (только и можно) да тва́ру;

на дере́вья впо́ру мальчи́шкам ла́зить на дрэ́вы да тва́ру то́лькі хлапчука́м ла́зіць;

3. (посильно) пад сі́лу;

э́тот груз впо́ру подня́ть силачу́ гэ́ты груз пад сі́лу падня́ць асі́лку;

4. (пора, своевременно) пара́, у са́мы час;

мне впо́ру е́хать домо́й мне пара́ е́хаць дамо́ў.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)