1. Жылая сялянская пабудова, зрубленая з бярвення.
2. Унутраная частка такой пабудовы.
Х. была чыста прыбрана.
За чысцінёй у хаце сочаць, але ад парога хаты не мятуць (з нар.).
3. Асобны сялянскі двор, гаспадарка; асобная сям’я.
Пасёлак у дваццаць хат.
|| памянш.ха́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж. (да 1 і 2 знач.).
|| прым.ха́тні, -яя, -яе (да 1 і 2 знач.).
Хатнія дзверы.
Хатнія рэчы.
Хатняя работа.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Novus rex, nova lex
Новы цар ‒ новы закон.
Новый царь ‒ новый закон.
бел. Новы поп ‒ новае і маленне. За новым каралём ‒ дагары камлём. Новы венік чыста мяце.
рус. Новая метла по-новому метёт.
фр. C’est le balai neuf (Это ‒ новая метла).
англ. New kings make new laws (Новые короли творят новые законы).
нем. Neue Besen kehren gut (Новые мётлы метут хорошо).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
чум, ‑а, м.
Лёгкае пераноснае жыллё конусападобнай формы ў некаторых народаў Паўночна-Усходняй Еўропы і Сібіры, якое зроблена з жэрдак, абцягнутых скурамі жывёл. У круглым чуме, куды прывялі нас бацькі Івана, сапраўды было светла, чыста і ўтульна.Рамановіч.
[Комі.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
алгары́тм
(с.-лац. algorithmus, ад ар. al-Chwârizmi = імя матэматыка)
сукупнасць правіл, якія дазваляюць чыста механічна рашыць любую задачу з класа аднатыповых задач.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Балдзі́ць ’казаць, расказваць’ (Бяльк.). Параўн. рус.балди́ть часта паўтараць тое ж самае’, ба́лда́ ’балбатлівая жанчына’, укр.балди́кати гаварыць’. Бясспрэчна, гукапераймальнага паходжання. Параўн. аснову бал — у дзеясловах гаварэння. У гукапераймальных словах развіццё можа ісці сваім шляхам (параўн. і захаванне ‑л‑ ва ўкр. слове; чыста фанетычная форма была б *баўдзі́ць, *бавди́кати).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чвыр, ‑у, м.
Разм. Тое, што і жвір. Чыста былі замецены сенцы, высыпаны чвырам.Чорны.[Параска:] — Запражыце, цётка, каня ды чвыру вазы са два на дарогу вывезіце.Лобан.Прыступкі ганка свяціліся тады залацістай жаўцізной — гэтак бабка Настуся вышароўвала іх з чвырам.Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
taut
[tɔt]
adj.
1) ту́га наця́гнуты
a taut rope — ту́га наця́гнутая вяро́ўка
2) дагле́джаны
a taut ship — чы́ста дагле́джаны карабе́ль
3) падця́гнуты; напру́жаны (пра чалаве́ка)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
акадэмі́зм, ‑у, м.
1.Чыста тэарэтычны кірунак у навуковай рабоце і навучанні, адарванасць іх ад практыкі, ад патрэб грамадскага жыцця. Акадэмізм у выкладанні.
2. Напрамак у выяўленчым мастацтве, які ўстанавіў пэўныя традыцыйныя правілы выкарыстання класічных узораў і супрацьстаяў рэалістычным кірунку ў мастацтве.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дэду́кцыя
(лац. deductio = вывядзенне)
спосаб разважання, пры якім новае палажэнне выводзіцца чыста лагічным шляхам на аснове папярэдніх; разважанне ад агульнага да прыватнага (параўн.індукцыя 1).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
арнамента́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які з’яўляецца арнаментам; складаецца з арнаменту (у 1 знач.). Арнаментальны роспіс.
2. Пышны, вычварны; багаты на ўпрыгожанні. Арнаментальны стыль. Арнаментальная проза. □ Але існуюць нейкія грані, нейкі рубеж, пераступіўшы якія лёгка збіцца на залішне арнаментальную квяцістасць, на чыста вонкавую дэкарацыйнасць.Бярозкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)