Тура́ ‘ладдзя (фігура, якая мае форму вежы)’ (ТСБМ, Янк. 3.). Праз рускую мову (тура́) з франц.tour ‘вежа’ < лац.turris ‘тс’, ж. р. якога абумовіў канчатак ‑а. Ст.-бел.тура ‘вежа, асадная вежа’ (1563) запазычана са ст.-польск.tura ‘тс’, якое з франц.tour ‘тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 67). Гарбуль (Семант. полонизмы, 394) ставіць пад сумненне такі шлях запазычання.
Ту́ра ‘група, партыя’ (мядз., Сл. ПЗБ). З польск.tura ‘чарга, круг, тур’, якое з франц.tour, што з сярэднявечнага лац.turnus ‘вярчальны рух’ (SWO, 1980, 783).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
brew2[bru:]v.
1. вары́ць пі́ва
2. зава́рваць; насто́йвацца (пра чай або каву);
freshly brewed tea свежапрыгатава́ны чай
3. (up) набліжа́цца (пра што-н. непрыемнае);
A storm/trouble is brewing. Набліжаецца навальніца/бяда.
Whose turn is to brew up? Чыя чарга гатаваць чай/каву?
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ВІ́ЦЕБСКАЕ АКЦЫЯНЕ́РНАЕ ТАВАРЫ́СТВА «ДАЛАМІ́Т».
Створана ў 1931 у г.п.Руба Віцебскага р-на як вапнавы з-д. У Вял. Айч. вайну разбураны, у 1949 адноўлены. Пасля пуску ў 1967 1-й чаргі з-да даламітавай мукі — камбінат вапнавых матэрыялаў. У 1971 пушчана 2-я чарга гэтага з-да, у 1974 пабудаваны з-д «Гралева 1», у 1978 — «Гралева 2».
З 1978 ВА «Даламіт», з 1995 сучасная назва. Працуе на мясц. сыравіне — даламітах радовішча Гралева. Асн. прадукцыя (1996): даламітавае ўгнаенне для вапнавання кіслых глеб, мінер. парашок для асфальтабетонных сумесей, напаўняльнік для покрыўнага слоя руберойду, здробнены даламіт для буд. работ і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ogon
м.
1. хвост;
2.разм. хвост; чарга;
wlec się w ~ie — цягнуцца ў хвасце;
dwie sroki za ogon trzymać — за двума зайцамі гнацца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
прашы́ць, ‑шыю, ‑шыеш, ‑шые; зак.
1.што. Прапускаючы нітку, дратву і пад. праз што‑н., прышыць, сшыць, зашыць. Прашыць падэшвы.// Зрабіць шво на чым‑н., прастрачыць. Прашыць каўнер.
2.што. Спец. Зрабіць скразную адтуліну ў металічнай дэталі.
3.каго-што. Разм. Прастрэліць (у некалькіх, у многіх месцах). Аўтаматычная чарга прашыла нагу Зоі.Няхай.Кулям сэрца лёс не даў прашыць.Лойка./убезас.ужыв.Сямёну Неляшу, які жыве насупраць Лобіка, партызанскай куляй прашыла грудзі.Навуменка.
4. і без дап. Шыць некаторы час. Прашыць увесь вечар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Schlánge
f -, -n
1) змяц, вужа́ка
◊ éine ~ am Búsen nähren — ≅ прыгрэ́ць змяр (на сваі́х) грудзя́х
2) тэх. шланг; рука́ў; змеяві́к
3) чарга́
~ stéhen* — стая́ць у чарзе́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
этымало́гія, ‑і, ж.
1. Раздзел мовазнаўства, які вывучае роднасныя сувязі і паходжанне слоў. Антрапанімія.. закансервавала пэўную частку лексем, якіх не захавала мова, і дае надзвычай каштоўны матэрыял для гістарычнай лексікалогіі і этымалогіі.Бірыла.
2. Паходжанне якога‑н. слова і яго роднасныя адносіны да іншых слоў той жа ці іншай мовы.
3.Уст. Раздзел школьнай граматыкі, які ўключае фанетыку і марфалогію. Чарга падыходзіць да вучняў Філюка.. — Вашы напісалі добра. Але па сінтаксісу вашы вучні значна крапчэйшыя, чым па этымалогіі, — зазначае інспектар.Колас.
•••
Народная этымалогія — пераробка запазычанага слова па ўзору блізкага па гучанню слова роднай мовы.
[Грэч. etymología ад étymon — сапраўднае значэнне слова, ісціна і lógos — вучэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Stoß
I
m -es, Stöße штуршо́к; уда́р; парыў (ветру)
2) тэх. стык, злучэ́нне; сутыкне́нне
3) фіз.і́мпульс
4) вайск. адда́ча; кулямётная чарга́
II
m -es, Stöße стос, кі́па, па́чак; шта́бель
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
палічы́цца, ‑лічуся, ‑лічышся, ‑лічыцца; зак.
1. Зрабіць узаемныя грашовыя разлікі; шчодра разлічыцца. За працу і насенне я не палічуся — свае людзі.Сіўцоў.
2.перан. Адпомсціць, адплаціць каму‑н.; паквітацца за што‑н. Уваходзіць Чыбук.. Упіраецца позіркам ў Адзінцова. А, ваша благароддзе! Ну, прыйшла чарга палічыцца!Мележ.
3. Прыняць у разлік каго‑, што‑н.; ўлічыць. — Нельга ж быць такім, — нарэшце скаваў бацька. — Табе не падабаецца [елка], але ж ты павінен палічыцца з сястрой.Мяжэвіч.— Усё тут шыта белымі ніткамі, усё пабудована на домыслах і галаслоўных даносах агентаў. Даказаць гэта на судзе будзе лягчэй лёгкага. Але наўрад ці прыме суд пад увагу нашы доказы і палічыцца з імі.Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чэк1, ‑а, м.
1. Грашовы дакумент з распараджэннем укладчыка банка аб выдачы ці пералічэнні прад’яўніку пэўнай сумы грошай з бягучага рахунку. Чэк трэба было асабліва асцярожна падпісваць.Скрыган.Тут [у таварыстве параходаўладальнікаў] неафіцыйна ўручаліся.. [містэру Лаяну] даволі буйныя чэкі.Лынькоў.
2. Квітанцыя ў касу з указаннем сумы, якую патрэбна ўнесці за тавар; талон з касы, які сведчыць пра тое, што за тавар, які купляецца, у касу заплачаны грошы. Выпісаць чэк. Аплаціць чэк. □ Пакуль Косця (яго чарга) выбіваў чэкі і падносіў талеркі з супам, Іван густа намазваў хлеб гарчыцай і еў.Шамякін.
[Англ. check.]
чэк2, ‑а, м.
Участак поля з пасевамі рысу, абгароджаны землянымі валікамі для ўтрымання вады пры яго затопліванні. Рысавыя чэкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)