нарадзі́ць, -раджу́, -ро́дзіш, -ро́дзіць; -ро́джаны; зак.

1. каго (што). Даць жыццё каму-н., пусціць на свет.

Н. сына.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., што. Даць пачатак чаму-н., стварыць што-н., быць прычынай з’яўлення чаго-н.

Крыўда нарадзіла злосць.

◊

У чым маці нарадзіла (разм.) — зусім голы.

|| незак. нараджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. нараджэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

заснава́ць¹, -ную́, -нуе́ш, -нуе́; -нуём, -нуяце́, -ную́ць; -ну́й; -нава́ны; зак., што.

1. Пакласці пачатак чаму-н., стварыць.

З.

Беларускую акадэмію мастацтваў.

З. суверэнную дзяржаву.

2. на чым. Зрабіць на аснове чаго-н., пакласці ў аснову што-н.

З. планы на разліках.

3. Плетучы, снуючы, зацягнуць якую-н. паверхню чым-н.

Павук заснаваў шыбу павуцінай.

|| незак. засно́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ула́дзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Станоўча вырашыцца, ажыццявіцца.

Справа ўладзілася.

2. Уладкавацца, асталявацца, стварыць неабходныя ўмовы для існавання; размясціцца, прыстроіцца.

У. на кватэры.

У. з харчаваннем.

3. Паступіць на работу, вучобу, службу і пад., заняць якое-н. месца, становішча (разм.).

У. на працу.

|| незак. ула́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. ула́джванне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

утвары́ць, -вару́, -во́рыш, -во́рыць; -во́раны; зак., што.

1. Стварыць сабой, выклікаць сабой узнікненне чаго-н.

Лініі ўтварылі прамы вугал.

Вада ўтварыла ў зямлі паглыбленне.

2. Арганізаваць, заснаваць.

У. ваенна-палітычны саюз.

3. Зрабіць што-н. нечаканае, непажаданае, напракудзіць (разм.).

Ай, што вы, дзеці, тут утварылі!

|| незак. утвара́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. утварэ́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

скамплектава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., што.

Скласці камплект чаго‑н., дапоўніць да камплекту. Скамплектаваць бібліятэку. // Арганізаваць, стварыць пэўны калектыў. Групу скамплектавалі з камуністаў і камсамольцаў. Дзенісевіч. Віцебскі абком ЛКСМБ скамплектаваў 13 партызанскіх атрадаў. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пі́сьменнасць​I ж кніжн

1. Schrift f -, Schríftsprache f -;

ствары́ць пі́сьменнасць ein Schríftsystem scháffen*;

2. (літаратура) Schrífttum n -s

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

тры́лер

(англ. thriller, ад thrill = хваляваць)

кніга або кінафільм, мэта якіх — стварыць эфект моцнага хвалявання ў чытача, гледача.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

згусці́ць, згушчу, згусціш, згусціць; зак., што.

Зрабіць густым або больш густым. Згусціць цеста. Згусціць пасевы.

•••

Згусціць атмасферу — стварыць напружанае становішча, абстаноўку.

Згусціць фарбы — празмерна перавялічыць што‑н., звычайна адмоўнае (у вусным апавяданні, адлюстраванні і інш.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

калькава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак. і незак., што.

1. Зняць (знімаць) копію з чаго‑н. пры дапамозе калькі (у 1 знач.). Калькаваць чарцёж.

2. Стварыць (ствараць) слова або выраз па ўзору іншамоўнага слова або выразу.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

скалькава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак., што.

1. Зняць копію з чаго‑н. пры дапамозе калькі (у 1 знач.). Скалькаваць чарцёж.

2. У мовазнаўстве — стварыць слова або выраз па ўзору слова або выразу з іншай мовы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)