get out of scrape вы́круціцца з непрые́мнага стано́вішча
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Касі́ць1 ’касіць (касой)’ (БРС, Шат., Бяльк., Сцяшк., Сл. паўн.-зах.). Дзеяслоў прасл. паходжання. Параўн. бел.касі́ць ’касіць касой’ (таксама і ў дыялектах), рус.коси́ть, ст.-рус.косити, укр.коси́ти, ст.-польск.kosić, польск.kosić (таксама і ў дыялектах), ст.-чэш.kositi ’касіць касой’, чэш.kositi ’тс’, славац.kositi, балг.кося́ ’касіць (касой)’, макед.коси, серб.-харв.ко̀сити, славен.kosíti і г. д. Прасл.*kositi ’касіць, зрэзваць; галіць і да т. п.’ Дзеяслоў *kositi з’яўляецца вытворным ад назоўніка *kosa ’каса; від зброі; серп; сякера’, ’баявая сякера’ і да т. п. Звычайна прыводзяцца роднасныя формы: ст.-інд.śásati ’рэжа’, śastrám ’нож’, дан.castrāre ’адрэзваць’ і г. д. Гл. Фасмер, 2, 345; Трубачоў, Эт. сл., 11, 133–135, 142.
Касі́ць2 ’разграбаць зямлю; скрэбці’ (Сл. паўн.-зах., 2): «Курыца косіць зямлю. Куры косяць ячмень. І верабʼі косяць зямлю». Паводле Сл. паўн.-зах., 2, 431, магчымае запазычанне з літ. мовы. Як крыніца прыводзіцца літ.kàsti ’тс’. Не выключаецца, што такая этымалогія можа мець месца. Але тут не вельмі падыходзіць з фармальнага боку прапануемая крыніца запазычання — літ. дзеяслоў kàsti, хоць па семантыцы ён добра адпавядае бел. лексеме. Таму можна меркаваць аб іншай крыніцы запазычання, дакладней, аб іншай форме гэтага літ. дзеяслова. Параўн. літ.kasýti ’драпаць, скрэбці’ (параўн. Фрэнкель, I, 226).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дра́паць1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што.
Скрэбці па якой‑н. паверхні чым‑н. вострым, цвёрдым; рабіць драпіны. Голле хвастала па твары, драпала рукі, чаплялася за кашулю.Хомчанка.[Фрося] пачала ногцямі драпаць леснікоў твар, рваць яго за доўгія вусы.Бядуля.//Разм. Чухаць цела. Маўчала і цямнела прыгожае веснавое неба, і дзядок драпаў свае худыя валасатыя грудзі.Гарэцкі.Каму свярбіць, той драпае.З нар.
дра́паць2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм.пагард. Паспешліва адступаць, уцякаць. — Немец драпае, даганяць трэба, — адным духам выпаліў танкіст.Якімовіч.Калі ж здаралася наскочыць на лясную варту або на міліцыю, Анатоль драпаў у кусты.Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чу́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Чухаць, скрэбці сваё цела ці якую‑н. частку яго. Седзячы на ложку, [Маня] доўга сапла, пазяхала ўголас, чухалася, — ніяк не магла прачнуцца.Мележ.Дзядзька Мікалай зноў пачынае драмаць, але хутка ўсхопліваецца — не даюць спакою паразіты, чухаецца, і зноў нікне галавою.Ставер.//перан.Разм. Быць вымушаным ліквідоўваць вынікі якой‑н. дзейнасці. [Аляксандр Дзям’янавіч:] — Работкі лётчыкам хапіла. Фашысты і цяпер яшчэ чухаюцца, мост усё ладзяць.Лынькоў.
2.перан.Разм. Марудна, няўмела, без жадання што‑н. рабіць. [Бог:] — Ды нячыстай рознай твары Па адной вазьмі ты пары, А ўсіх чыстых па сем пар. Ну, не чухайся, а жар!Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чу́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.
1. і без дап.Скрэбці, драпаць, драць, каб пазбавіцца свербу. Кіраніха збянтэжылася, пачала костачкай вялікага пальца чухаць праз хустку галаву.Ермаловіч.[Сабака] прысеў на кастрыцы і задняю нагою стаў чухаць каля вуха.Колас.Свіння Рабая вельмі любіла, калі яе чухаеш, — ажно вочы заплюшчыць.Брыль.
2.перан.Разм. Трывожыць, турбаваць каго‑н. [Забіч:] — І вы, Юліян Сяргеевіч, зусім слушна гаворыце: трэба нараду праводзіць. Пакуль нас не чухаюць, дык лепей мы самі пачухаемся.Савіцкі.
•••
Чухаць патыліцу — быць заклапочаным чым‑н. — Няўжо і на нас запытанне ў раён пасылаць будуць? — чухаў патыліцу бацька.Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Крэ́сіць ’высякаць агонь крэсівам’ (ТСБМ). Укр.кресати, рус.кресать ’тс’, серб.-харв.крѐсати, славен.krésati ’тс’, польск.krzesać, чэш.křesati, славац.kresať, в.-луж.křesać, н.-луж.tśasaś ’тс’. Прасл.kresati не мае надзейных этымалогій (агляд версій гл. Слаўскі, 3, 227). Заслугоўвае ўвагу думка Атрэмбскага (LP, 1, 137–138) аб кантамінацыі лексем česati ’часаць, скрэбці’ і kremy ’крэмень’. На карысць гэтай гіпотэзы гаворыць магчымасць узнікнення праславянскай figura etymologica *kresati kresem (параўн. бел.красаць красавам) ад *česati kremenem. Для такіх выпадкаў, як вядома, рыфмаванае словаўтварэнне даволі тыповае (параўн. Вуд, IF, 22, 166, Гюнтарт, 13). Іншая этымалогія: kresati да krasa. Тады kresati ognь ’ствараць агонь’. Параўн. лац.creare ’ствараць’. Гл. краса (Трубачоў, Эт. сл., 12, 125).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
schárren
1.
vi
1) скрэ́бці (лапамі)
2) капа́цца
die Hühner ~ nach Würmern — ку́ры шука́юць чарвяко́ў
3) шо́ргаць
2.
vt
1) капа́ць
2) зако́пваць
3) змята́ць, скі́дваць
álles auf éinen Háufen ~ — зме́сці ў адну́ ку́чу
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Пяршы́ць ’казытаць, скрэбці, раздражняць (у горле)’ (ТСБМ; астрав., Сл. ПЗБ), ’пячы, свярбець’ (паст., брасл., Сл. ПЗБ), ’пыліць’ (Ласт.), пяршэ́ць ’казытаць, непакоіць (у горле)’ (Шат.), рус.перши́ть ’тс’, польск.pierszeć ’сыпацца, парашыць (пра снег, іскры, пыл)’, pierszyć ’тс’, чэш.pršeti ’імжэць, сыпацца (пра дождж, снег і інш.)’, славац.pršať ’тс’, славен.pršẹ́ti ’тс’, серб.-харв.pr̀šiti ’тс’, балг.пършо́ли (< *пърши, гл. БЕР, 6, 114) ’тс’. Прасл.*pьršeti, *pьršiti ’сыпаць, рассыпаць’ (Махэк₂, 487; Сной₂, 589; Банькоўскі, 2, 559 — без усходнеславянскіх слоў). Да семантыкі параўн. папярэдняе слова (гл.), а таксама літ.peršė́ti ’шчымець, свярбець’, per̃ši gérklę ’пяршыць у горле’, якія разам з perštė́ti ’тс’ лічаць (гл. Сл. ПЗБ) крыніцай запазычання беларускіх слоў, што па лінгвагеаграфічных прычынах цяжка давесці; паралелі, хутчэй за ўсё, сведчаць пра гукапераймальны (імітацыйны) характар слоў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
scrub3[skrʌb]v.
1. чы́сціць; скрэ́бці; шарава́ць;
scrub the floor до́бра мыць падло́гу
2. це́рці, расціра́ць;
scrub oneself with a towel расціра́цца ручніко́м
scrub away[ˌskrʌbəˈweɪ]phr. v. адчышча́ць, адшаро́ўваць; адмыва́ць, адскраба́ць
scrub down[ˌskrʌbˈdaʊn]phr. v.:She scrub bed down the walls. Яна вымыла сцены.
scrub off[ˌskrʌbˈɒf]phr. v. =
scrub awayscrub out[ˌskrʌbˈaʊt]phr. v.
1. выскраба́ць, вычышча́ць
2. выкрэ́сліваць (з памяці);
Scrub out your vacation plans. Забудзь пра планы на адпачынак.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
шкра́баць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм.
1.што, чым і без дап. Пакідаючы драпіны ці зачэпліваючы, вадзіць чым‑н. вострым ці цвёрдым па якой‑н. паверхні. Як толькі ён [Рэкс] заўважыў, што мяне няма ў бліндажы, падышоў да дзвярэй і давай шкрабаць кіпцюрамі, прасіцца, каб яго выпусцілі на двор.Пальчэўскі.Нават вярбы не было відаць, хоць галіна шкрабала шыбу зусім блізка.Шамякін.А потым зноў елі моўчкі, толькі чулася, як шкрабалі лыжкі ў талерках.Гаўрылкін.//Разм. Чухаць, скрэбці асобныя часткі цела. Грэчка шкрабае за вухам, хоча нешта сказаць, але тут умешваюцца другія кабеты, і ён маўчыць.Няхай.
2. Зачэпліваючы за што‑н., скрабучы па чым‑н., утвараць шум, шапаценне, шоргат. Па тратуары шкрабалі чыесьці падэшвы...«Работніца і сялянка».Маці ўжо шкрабае доўгім ключом-адмычкай, прасунутай праз дзірку ў вушаку.Паўлаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)