напа́льваць несов.
1. (печь и т.п.) ната́пливать;
2. нака́ливать, накаля́ть; прока́ливать;
3. (наготавливать посредством пережигания) нажига́ть;
4. разг. (сжигать в каком-л. количестве) нажига́ть;
1-4 см. напалі́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
насадзі́ць I сов.
1. (растения, деревья) насади́ть, насажа́ть;
н. фрукто́вых дрэў — насади́ть (насажа́ть) фрукто́вых дере́вьев;
2. (поместить) насади́ть, насажа́ть;
н. людзе́й у ваго́н — насади́ть (насажа́ть) люде́й в ваго́н;
3. (поставить в горячую печь) насажа́ть;
н. по́ўную печ хле́ба — насажа́ть по́лную печь хлебо́в
насадзі́ць II сов. (плотно надеть на что-л.) насади́ть;
н. ві́лкі на чарано́к — насади́ть ви́лы на черено́к;
н. чарвяка́ на кручо́к — насади́ть червяка́ на крючо́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
станаві́ць несов., разг., в разн. знач. ста́вить;
с. скры́нку на стол — ста́вить я́щик на стол;
с. ко́ней у двор — ста́вить лошаде́й во двор;
с. гаршкі́ ў печ — ста́вить горшки́ в печь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Quod caret alterna requie, durabile non est
Што не чаргуецца з адпачынкам, не бывае трывалым.
Что лишено чередования с отдыхом, не бывает прочным.
бел. Дай мазі ў кола, а працы ‒ песні вясёлай. Праца любіць адпачынак і песню. Па субоце адпачынак па рабоце. Гуляй, ды працу знай.
рус. Мешай дело с бездельем ‒ проживёшь век с весельем. Мешай дело с бездельем ‒ с ума не сойдёшь. После трудов сладок покой. Коровки с поля ‒ пастуху воля. Работа не волк, в лес не уйдёт. Работа веселье любит. Работу с плеч, да и на печь.
фр. Il fait bon faire la fête après la besogne faite (Сделав дело, хорошо и праздновать).
англ. Nor does Apollo always bend his bow (Аполлон не всегда натягивает тетиву). All work and no play makes Jack a dull boy (Одна работа делает Джека скучным малым).
нем. Nach getaner Arbeit ist gut ruhen (После сделанной работы хорошо отдохнуть). Arbeit ist kein Hase, läuft nicht in den Wald (Работа ‒ не заяц, не убежит в лес).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
наса́джваць I несов.
1. (растения, деревья) наса́живать;
2. (помещать) наса́живать;
3. (ставить в горячую печь) сади́ть, сажа́ть;
1-3 см. насадзі́ць I
наса́джваць II несов. (плотно надевать на что-л.) наса́живать; см. насадзі́ць II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уса́джваць несов.
1. вса́живать; вонза́ть;
2. сова́ть; (в жидкость — ещё) окуна́ть, опуска́ть;
3. уса́живать;
4. (хлеб в печь) сажа́ть;
5. (занимать какими-л. растениями) уса́живать;
6. прост. (тратить) вса́живать, ухло́пывать;
1-6 см. усадзі́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Sit tibi consultum: mulierum spernere vultum
Вось табе добрая парада: пагарджай жаночай прыгажосцю.
Вот тебе добрый совет: презирай женскую красоту.
бел. 3 красы вады не піць. Не краса красіць, а розум. Краса да вянцэ, а розум да канца. Не шукай красаты, а шукай дабраты. 3 ліца не спячэш блінца. Красатой гаршка не закрасіш. Не той харош, хто тварам прыгож, а той харош, хто на справу гож.
рус. Не ищи красоты, а ищи доброты. Не гонись за красотой, тянись за разумом. Красота до вечера, доброта навек. Красоту уносят годы, доброту не унесут. С лица воду не пить, умела бы пироги печь. Красотой сыт не будешь. Красота приглядится, а ум вперёд пригодится.
фр. Bonté dépasse beauté (Доброта превосходит красоту). Beauté de femme n’enrichit l’homme (Женская красота не обогощает мужчину).
англ. Beauty is but skin deep (Красота не глубже кожи). Virtue lives when beauty dies (Добродетель живёт, когда красота уже умерла).
нем. Ach wie bald schwindet Schönheit und Gestalt (Ax, как скоро исчезает красота и форма). Schön Gestalt verliert sich (Прекрасная форма теряется).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Кале́ць ’зябнуць, мерзнуць’ (БРС, ТСБМ, Нас., Шат.), ’дубець, карчанець’ (Нас.), ’здыхаць’ (Яруш.). Рус. бран., смал., цвяр., пск., наўг., вяц. і інш. колеть ’цвярдзець’ (у Даля без геаграфіі), (смал.) ’здыхаць’. Відаць, інавацыя ў бел. і шэрагу рус., пагранічных з беларускімі гаворках. Утворана аналагічна дубець, карчанець і да т. п. ад кол (гл.). Што датычыць семантыкі, асноўнае значэнне ’станавіцца цвёрдым’, адкуль і ’мерзнуць’ і ’здыхаць’. З вытворных слоў звяртае на сябе ўвагу калелая ў выразе калелая бярэ (Янк. БП), бадай яго каліэлая ўзела (Сержп. Грам.). У Насовіча калёлая тлумачыцца як наз. жан. р. са значэннем ’холад, дрыжыкі’: «Колѣлая цебе берець, на печь лѣзсшъ» (Нас., 242), колѣлый ’замёрзлы, азяблы’. Думаецца, што можна меркаваць пра беларускую інавацыю, паколькі дакладны адпаведнік быў адзначаны толькі Дабравольскім: колелая ’дрыжыкі, ліхарадка’. Не выключана, што тут эўфемістычная назва хваробы, параўн. рус. дыял. назву ліхаманкі колотуха. У такім выпадку значэнне магло развіцца натуральна на базе семем ’зябнуць’ і ’дрыжаць, трэсціся’ (параўн. і трасца ў аналагічных выпадках). Да статуса інавацыі параўн. рус. том. колеться ’зябіць, ліхаманіць’: «колется тебе всё, колется, хворатся».
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пы́хать несов.
1. (ярко гореть) пала́ць;
2. (жаром) ды́хаць;
печь пы́шет жа́ром печ ды́хае гарачынёй;
3. (выпускать воздух) пы́хкаць;
грибы́ пы́хают под нога́ми грыбы́ пы́хкаюць пад нага́мі;
4. перен. пала́ць; гарэ́ць;
щёки его́ пы́шут румя́нцем шчо́кі яго́ пала́юць (гара́ць) румя́нцам;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
насаджа́ць сов., в разн. знач. насажа́ть;
н. гасце́й за стол — насажа́ть госте́й за стол;
н. дрэў — насажа́ть дере́вьев;
н. пасажы́раў — насажа́ть пассажи́ров;
н. сіняко́ў — насажа́ть синяко́в;
н. кля́ксаў — насажа́ть клякс;
н. піраго́ў у печ — насажа́ть пирого́в в печь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)