Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пагубля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., каго-што.
Згубіць усё, многае або ўсіх, многіх. На ўскраіне лесу пастух пасвіў каровы; аднагучна звінелі начэпленыя на шыях у кароў званкі, — гэта рабілася для таго, каб не пагубляць у лесе жывёлу.Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
pastor
[ˈpæstər]
n.
1) па́стар -а m. (настая́цель пратэста́нцкае царквы́); духо́ўны па́стыр
2) па́стыр -а, пасту́х -а́m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Пасты́р, па́стырь, па́стар, па́стэр, па́сцір ’пастух’, ’старшы пастух’ (ТСБМ, Яруш., Др.-Падб., Сл. ПЗБ, Гарэц., Бяльк.; докш., маладз., Янк. Мат.). З ц.-слав. < ст.-слав.пастырь ’пастух’ (рус.кніжн.пастырь ’тс’), якое з’яўляецца адзіным прыкладам з суфіксам ‑tyrʼь ад pasǫ ’пасу’ (Фасмер, 3, 215), дзе ‑t‑, як і ў суфіксах ‑telʼь, ‑tъlъ, ‑tuxъ, ‑tajь (Слаўскі, SP, 2, 29). Фасмер (там жа) лічыць няпэўным выводзіць гэту лексему з лац.pāstōrem праз пасрэдніцтва герм. формы на *‑turi̯o (як ст.-в.-ням.pfistūr з лац.pistōrem, гл. (Мее, Études, 186; Вондрак, Vergl. Gr., 1, 159). Больш імаверным можна лічыць меркаванне Мартынава (Язык, 64–65), які прасл.pastyrь лічыць інфільтрацыяй італійскага pāstōr‑io‑s, у якім ō дало протаслав.ū, якое ў праслав. мове перайшло ў у, (г. зн. у ы). Сюды ж пастыранка ’пастухова пуга’ (паст., Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Lupus malus ovium custos
Воўк ‒ дрэнны вартаўнік.
Волк ‒ плохой сторож.
бел. Не вер казлу ў капусце, а ваўку ў авечках.
рус. Волк ‒ не пастух, свинья ‒ не огородник. Плохо овцам, коли волк пастух.
фр. Enfermer le loup dans la bergerie (Закрыть волка в овчарне).
англ. To set a fox to keep one’s geese (Нанять лису гусей охранять).
нем. Der Wolf frißt auch die gezählten Schafe (Волк жрёт также и считанных овец). Dem Wolf die Schafe anbefehlen (Заставить волка стеречь овец).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
падпа́сак, ‑ска, м.
Памочнік пастуха (звычайна падлетак). Быў [Міхаль] спачатку падпаскам, потым пастухом, а калі вырас і ўвабраўся ў сілу, стаў парабкам.Чарнышэвіч.Наперадзе статка ішоў пастух, а ззаду — падпасак з даўжэзнай, у шмат разоў большай за яго пугай, якой практыкаваўся «страляць».Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чаба́н, ‑а, м.
Пастух, які пасе авечы статак. І гнаў чабан свой статак летам На вадапой праз стэп сівы, А моцны вецер выў над стэпам, Сухі ламаючы кавыль.Прыходзька.У скалы мёд зносяць руплівыя пчолы, Чабан грае песню на зурне вясёлай.Купала.
[Цюрк.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Аўча́р ’пастух’, (БРС, Бяльк., КЭС, лаг.), гаўчар (Сцяшк.)., ст.-бел.овчаръ, укр.вівчарь, рус.овчар, польск.owczarz, чэш.дыял.ovčiř, славен.ovčar, серб.-харв.о̀вча̄р, макед.овчар, балг.овчар. Прасл.ovьčar ад ovьka ’авечка’, адносна словаўтварэння гл. Мейе, Études, 213.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прадзяльні́к, прадзяце к ’галоўны пастух’, ’хто пасе скаціну па чарзе’ (воран., шальч., Сл. ПЗБ), прадзяппік ’чарга пасвіць карову’ (Сцяшк. Сл.). З літ.pradienykas ’тс’ (Грынавяцкене, Сл. ПЗБ, 4, 74). Лаўчутэ (Балтизмы, 71) прыводзіць іншую зыходную форму pradieninkas ’тс’ < pradieniiū ’кожны другі дзень’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
упа́свіць
1. (змагчыпасвіць) wéiden [hüten] können*;
пасту́х не упа́свіць каро́ў адзі́н der Hirt kann die Kühe nicht alléin hüten;