Мальчу́к ’хлапчук’ (бешан., Нар. сл.; ушац., Пан. дыс.), рус. кубан. ма́льчук ’мальчик’. Усходнеславянскае. Утворана ад ма́лец (гл.) пры дапамозе суфікса ‑ук.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
каза́чы, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і казацкі. Казачая сотня. □ К таму часу ў Берастэчка К дружыне казачай Прыблукаўся пан Патоцкі. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Капу́н ’вельмі марудлівы чалавек’ (Пан. дыс.; міёр., З нар. сл.: ТСБМ), капунь — пра варушэнне, капанне (мсцісл., Нар. лекс.), да капа́цца, капашы́цца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скны́га ‘дакучліва хныкаючы, плачучы’ (Пан. дыс.), скныгата́, скныго́цце ‘кволы, слабы чалавек’, скны́гаць ‘дакучліва хныкаць, пішчаць’ (там жа). Магчыма, ад кныкаць ‘перажываць’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
панспермі́я
(ад пан- + сперма)
гіпотэза аб паўсюдным распаўсюджванні ў Сусвеце зародкаў жывых істот.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
пано́к, ‑нка, м.
1. Небагаты пан. [Буднік:] — Хопіць ужо вам важдацца з гэтымі хутарамі.. Ці ж мы на тое ў паноў зямлю адабралі, каб новых панкоў гадаваць. Галавач.
2. Форма ласкальнага звароту да пана. — Панок, за што? — Міхал пытае: — Што за прычына ёсць такая? Ці я па службе правініўся? Ці на мяне пан угнявіўся? Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плюсь, выкл.
Разм.
1. Абазначае гук пры ўдары аб паверхню вады, пры пацалунку і інш.
2. у знач. вык. Адпавядае дзеясловам: плюскаць, плюснуць, плюснуцца. Нап’ецца гарэлкі, як вады гусь, А пасля сядзіць і вачыма плюсь. «Полымя». У доме згледзеўшы Мальвіну, Валенты пан і пан Самусь У ручку ёй галантна — плюсь І распыталі пра навіны. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адха́ркнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Харкнуўшы, сплюнуць макроту. Слухаючы, што яму гавораць, пан Вільчыцкі гучна адхаркнуў і плюнуў зверху міма мужыка. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
афіцыя́льны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і афіцыйны. Пан Крулеўскі гаварыў цяпер па-польску, і ў голасе чуўся халодны, афіцыяльны начальніцкі тон. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
парасклада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Раскласці, разлажыць усё, многае. У густым вішняку паставілі стол, пан Уладзіслаў параскладаў свае паперы. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)