валачы́ся, -лаку́ся, -лачэ́шся, -лачэ́цца; -лачо́мся, -лачаце́ся, -лаку́цца; вало́кся, -лакла́ся, -лакло́ся; валачы́ся; незак.

1. Тое, што і валачыцца (у 1 знач.).

2. Ісці з цяжкасцю, плесціся (разм.).

Ледзь валокся з поля.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адху́каць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго-што.

1. Адагрэць дыханнем.

А. рукі.

2. перан. Выратаваць, вярнуць сілы (доглядам, увагай і пад.).

Ледзь адхукалі малога.

|| незак. адху́кваць, -аю, -аеш. -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

давалачы́ся, -лаку́ся, -лачэ́шся, -лачэ́цца; -лачо́мся, -лачаце́ся, -лаку́цца; -ло́кся, -лакла́ся, -ло́ся; -лачы́ся; зак. (разм.).

3 цяжкасцю дайсці, дабрацца да якога-н. месца.

Ледзь давалокся да хаты.

|| незак. давалака́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дапле́сціся, -ляту́ся, -ляце́шся, -ляце́цца; -ляцёмся, -лецяце́ся, -ляту́цца; -лёўся, -ляла́ся, -ло́ся; -ляці́ся; зак. (разм.).

Марудна, з цяжкасцю дайсці да якога-н. месца.

Ледзь даплёўся да ложка.

|| незак. даплята́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чу́тны, -ая, -ае; чуце́н, чутна́, -но́.

1. Такі, што можна чуць.

Ледзь ч. шэпт старога бору.

2. у знач. вык. Чуецца, гучыць, адчуваецца.

У кнізе ч. подых гераічнай гісторыі Беларусі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адкупі́цца, -куплю́ся, -ку́пішся, -ку́піцца; зак., ад каго-чаго.

Вызваліцца ад якой-н. залежнасці, ад якіх-н. абавязкаў за плату, хабар і пад.; выкупіць сябе.

Ледзь адкупіўся.

|| незак. адкупля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

душо́к, -шку́, м. (разм.).

1. Пах ад чаго-н., што пачынае загніваць.

Рыба з душком.

2. перан. Ледзь прыметнае праяўленне чаго-н. (у поглядах, настроях і пад.).

Газета з ліберальным душком.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

запу́хнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Закрыцца пухлінай. Вочы запухлі. Ледзь-ледзь блішчаць праз шчылінкі. Грамовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэдупліка́цыя, ‑і, ж.

Спец. Словаўтварэнне пры дапамозе падваення асновы слова (напрыклад: чуць-чуць, ледзь-ледзь).

[Ад лац, reduplicatio — падваенне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Тыль ‘прачуханец’: даў тылі, як заяц кабыле (Вушац. сл.). Няясна. Дэфармаванае тыле ‘столькі’ (гл.)? Параўн. ст.-бел. тыле ‘тс’ (XVI ст., ГСБМ), укр. тиль‑тильледзь-ледзь’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)